مغز ارگانی است که سلول های عصبی و بافت هایی مانند سلول گلیال و مننژ تشکیل شده است. این سلول ها فعالیت هایی مانند تنفس، فعالیت ماهیچه ها در زمان راه رفتن، حس بینایی، قدرت حافظه و فکر کردن را بر عهده دارند.
به رشد غیرطبیعی سلول های داخل مغز یا جمجمه تومور مغزی گفته می شود. تومورها به دو دسته خوش خیم و بد خیم تقسیم می شوند. ممکن است این تومورها داخل بافت مغز رشد کنند یا به دیگر قسمت های بدن انتشار یا متاستاز کنند. روش های درمان تومور مغزی با توجه به نوع، اندازه و محل تومور در نظر گرفته می شود که هدف آن تسکین علائم است.
امکان ابتلا به تومور مغزی در هر سنی وجود دارد. عواملی مانند تماس با مواد رادیواکتیو، سابقه خانوادگی و غیره می تواند احتمال بروز تومورهای مغزی را افزایش دهد.
انواع تومور مغزی
تومورها مغزی براساس رشد و احتمال برگشت آن درجه بندی می شوند. تومورها به دو دسته تومورهای خوش خیم و بدخیم تقسم می شوند.
تومورهای خوش خیم
تومورهای خوش خیم به تومورهایی گفته می شود که خفیف و غیر پیشرونده هستند و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا نمی کنند.
تومورهای بد خیم
تومورهای مغزی بدخیم یا سرطانی به تومورهای درجه ۳ و ۴ گفته می شود. این تومورها می توانند در مغز رشد کنند یا به دیگر قسمت های بدن متاستاز دهند. احتمال بازگشت این تومورها بعد از درمان بیشتر می باشد.
علائم تومور مغزی
- سردردی که صبح ها و بعد از بیدار شدن از خواب فرد تجربه می کند.
- تشنج
- سرگیجه
- تغییر در الگوی سردرد
- مشکلات حافظه
- احساس بی حسی و گزگز شدن نواحی مانند بازوها
- تغییرات خلق و خو
- برهم خوردن تعادل هنگام راه رفتن
- مشکلات گفتاری
- اختلالات بینایی، حرکات غیرطبیعی چشم
- ضعف در یک سمت بدن
نحوه درمان تومور مغزی به چه صورت است؟
تومورهای مغزی به دو نوع تومور خوش خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند که این به تنهایی در تعیین پیش آگهی و آینده بیماری کافی نیست و محل تومور هم دارای اهمیت است. سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه، ملانوم، و دیگر انواع سرطان معمولاً به مغز گسترش می‌یابند. زمانی‌که این امر اتفاق می‌افتد، این تومورها، تومورهای مغزی متاستاتیک نامیده می‌شوند.افراد مبتلا به تومورهای مغزی متاستاتیک گزینه‌های درمانی متفاوتی دارند. درمان اساساً به این بستگی دارد که سرطان در کجا آغاز شده است. نوع درمان با توجه به موارد زیر تعیین می شود :
- نوع تومور
- محل تشکیل تومور در مغز
- میزان بزرگ بودن و پخش شدن تومور
- غیر طبیعی بودن سلول ها
- سلامت جسمانی و وزن بیمار
شیمی درمانی
شیمی درمانی به عنوان روشی موثر در درمان تومور مغزی کودکان نظیر لنفوم و الیگودندروگلیوم به کار گرفته می شود.
در حالی که ثابت شده است، شیمی درمانی وضعیت بقای بیماران مبتلا به بدخیم ترین تومورهای مغزی را بهبود می بخشد، اما این روش تنها در ۲۰ درصد از بیماران موثر واقع می شود. پزشکان نیز قبل از آغاز دوره درمان قادر به پیش بینی این موضوع نمی باشند که چه بیمارانی نسبت به شیمی درمانی واکنش مثبت نشان داده و از آن نفع خواهند برد. از این رو برخی از پزشکان به دلیل اثرات جانبی شیمی درمانی ( زخم ریه، ضعف سیستم ایمنی بدن، دلدرد و … ) از این روش استفاده نمی کنند.
هدف از شیمی درمانی تحمیل آسیب سلولی است. سلول ها از طریق بافت های سالم زودتر بهبود می یابند تا توسط بافت های سرطانی. مقاومت پذیری در شیمی درمانی زمانی اتفاق می افتد که دارو بر بافت آسیب دیده هیچ تاثیری نداشته و یا اینکه توان گذر از جریان خون و رسیدن به مغز را نداشته باشد. علت این امر می تواند مانعی باشد که سد مغزی خونی نام دارد
برخی از محققان به دنبال آن هستند تا با ایجاد اختلال در کار سد مغزی خونی و یا تزریق دارو به تومور و مغز کارآمدی روش شیمی درمانی را افزایش دهند. هدف از تجویز برخی از داروها نیز بیش از آنکه کشتن سلول های سرطانی باشد، جلوگیری از رشد بیشتر تومور است.
برای مثال در درمان سرطان سینه از دارویی به نام تاموکسیفن استفاده می شود که هدف از آن جلوگیری از رشد تومور می باشد. (تومورهایی که نسبت به سایر شیوه های درمان از خود مقاومت نشان می دهند). در سال ۱۹۹۶، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از ویفرهای آغشته به داروی شیمی درمانی را مجاز اعلام کرد. جراح مغز و اعصاب در حین عمل جراحی می توانند از این ویفرها استفاده نمایند. این ویفرها دارو را به طور آهسته ای در میان تومور جایگذاری می کنند. از این طریق است که بیمار از طریق اثرات جانبی سیستمیک درمان، تحت شیمی درمانی قرار می گیرد.
پرتو درمانی
یکی از روش های درمان تومور مغزی پرتودرمانی است. در روش پرتو درمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا استفاده می شود تا بدین طریق سلول های سرطانی و غیر عادی کشته شده و اندازه تومور نیز کوچکتر گردد. اگر از طریق جراحی نتوان تومور را نابود نمود، ممکن است از روش پرتو درمانی برای اینکار استفاده شود.
در پرتو درمانی خارجی، پرتوها تنها به ناحیه تومور تابانده شده، بنابراین باقی نواحی از معرض این تابش ها در امان می مانند. خطرات پرتودرمانی طولانی مدت با استفاده از روش های جدید کاهش یافته است. از این رو در کنار روش هایی نظیر رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی از آی.ام.آر.تی که شیوه جدیدتر رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی است، استفاده می گردد.
درمان با پرتوی پروتون
در این روش درمان تومور مغزی از نوع خاصی از پرتوهای پروتونی استفاده می شود که فرمی از رادیواکتیو می باشند. این پرتوها مستقیما به تومور تابیده می شوند. مزیت این روش آسیب کمی ایست که به بافت های اطراف تومور وارد می گردد.
جراحی تشعشعی استریوتاکتیک (گامانایف، سایبرنایف، نوالیس)
در این روش پرتوهای تابشی به بافت مورد نظر تابانده می شوند. هدف از به کارگیری این روش، کمتر آسیب دیدن بافت های اطراف تومور می باشد. در حال حاضر هیچ داده ای موجود نمی باشد که به ما نشان دهد، کدام روش بر سایر روش ها آن هم از لحاظ نتایج بالینی برتری دارد.
جراحی تومور مغزی
در صورتی که تومور مغزی در محلی باشد که پزشک قادر باشد آن را عمل کند جراحی انجام می شود. در برخی از موارد تومورها کوچک و ساده هستند تا از بافت مغزی اطراف آن جدا شوند. این عمل توسط جراح مغز و اعصاب انجام می شود.
جراحی تومور مغزی شامل جراحی کرانیوتومی و تخلیه میکروسکوپی تومور با هدف کاهش فشار مغز و ارسال نمونه برای تشخیص قطعی نوع تومور مغزی می باشد.
بعد از تخلیه تومور مغزی استخوان جمجمه در محل قرار داده می شود و سپس پوست بخیه می شود.
در مواردی که تومورها می توانند از بافت اطراف مغز جدا شوند یا در نزدیکی مناطق حساس در مغز قرار بگیرند، جراحی خطرناک و سخت می باشد. در این شرایط جراح بخشی که می تواند را جدا می کند. برداشتن بخشی از تومور مغزی می تواند به کاهش علائم و نشانه های شما کمک کند.
شیوه های درمانی در دست تحقیق
در حال حاضر روش های درمان تومور مغزی بسیاری در دست تحقیق می باشند (به ویژه در رابطه با تومورهایی که پیش بینی نتیجه درمان آنها از طریق شیوه های درمانی متداول امکان پذیر نمی باشد). اینکه شیوه های درمانی جدید مثمرثمر واقع خواهند شد یا نه هنوز نامشخص می باشد. این شیوه های درمانی بر اساس پروتکل های خاصی انجام می گیرند که در آن از روش هایی نظیر روش درمانی ضد رگ زایی، ژن درمانی، تمایز درمانی، استفاده از سلول های بنیادی و استفاده از سم های هدف دار نیز بهره گرفته می شود. روش درمان ترکیبی نیز ممکن است با کمترین اثرات جانبی موثر واقع گردند.
دیدگاه کاربران