آکوستیک نوروما یا تومور عصب شنوایی، یک تومور خوش‌خیم است که معمولاً در عصب شنوایی ایجاد می‌شود. این عصب سیگنال‌های صوتی را از گوش داخلی به مغز منتقل می‌کند. با رشد تومور، فشار روی عصب شنوایی و اعصاب اطراف افزایش یافته و باعث بروز علائمی مانند کاهش شنوایی، وزوز گوش و اختلال تعادل می‌شود. علت دقیق ایجاد تومور عصب شنوایی هنوز مشخص نیست، اما رشد بیش از حد سلول‌های شنوایی که عصب شنوایی را پوشش می‌دهند، یکی از نظریه‌های مطرح شده است. این تومور اغلب به آرامی رشد می‌کند و ممکن است سال‌ها بدون ایجاد علائم قابل‌توجه وجود داشته باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌تواند به حفظ شنوایی و تعادل کمک کرده و از عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. در این مقاله با علائم، علت، درمان و پیشگیری از این بیماری آشنا خواهیم شد.
تومور عصب شنوایی چیست؟
تومور عصب شنوایی یا آکوستیک نوروما یک نوع توده خوش‌خیم است. این تومور سلول‌های شنوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در عصب شنوایی، عصب مهمی که صدا را از گوش داخلی به مغز منتقل می‌کند، رشد می‌کند. تومور عصب شنوایی نیز مانند سایر بیماری‌ها علائمی به همراه دارد اما علت این بیماری همچنان ناشناخته است. از آن‌جایی که این بیماری معمولا به آرامی رشد می‌کند، ممکن است سال‌ها بدون نشانه در بدن فرد مبتلا وجود داشته باشد.
علائم تومور عصب شنوایی یا آکوستیک نوروما
بیماری تومور عصب شنوایی نیز مانند سایر بیماری‌ها، علائمی به همراه دارد. این تومورها معمولاً به آرامی رشد می‌کنند و ممکن است سال‌ها بدون ایجاد علائم مشهود وجود داشته باشند. با این حال، با بزرگ‌تر شدن تومور، فشار بر عصب شنوایی و ساختارهای اطراف افزایش می‌یابد و منجر به بروز علائم مختلفی می‌شود. علائم اولیه تومور عصب شنوایی، معمولاً تدریجی و ظریف هستند و ممکن است با مشکلات شنوایی یا سرگیجه‌های گذرا اشتباه گرفته شوند. با پیشرفت بیماری، این علائم شدت می‌یابند و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارند. برخی از این علائم به شرح زیر هستند:
- کاهش شنوایی: کاهش شنوایی شایع‌ترین نشانه این بیماری است و بیشتر، نوع حسی-عصبی آن دیده می‌شود.
- وزوز گوش: وزوز گوش بسیار شایع است و معمولاً به صورت یک طرفه ایجاد می‌شود.
- احساس حرکات غیرعادی مانند سرگیجه: سرگیجه در بیماری تومور عصبی شنوایی شایع نیست ولی در بعضی از بیماران وجود دارد.
- انسداد مسیر مایع مغزی – نخاعی (هیدروسفالی): به دنبال ابتلا به تومور عصب شنوایی، مسیر مایع مغزی- نخاعی ممکن است مسدود شود. این مورد از جمله عوارضی است که به دنبال رشد تومور رخ می‌دهد.
- نیستاگموس: گاهی اگر تومور خیلی بزرگ باشد و روی مخچه فشار بیاورد بیمار دچار نیستاگموس یا همان رقص چشمان می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
به صورت کلی مشاهده برخی از علائم ممکن است برای افراد طبیعی باشد. اما قطعا شدید شدن همین علائم و بروز علائم دیگر نیازمند مراجعه به پزشک خواهد بود. اگر متوجه هر یک از علائم زیر شدید، بهتر است در اسرع وقت به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید:
- کاهش شنوایی تدریجی: این مورد یکی از شایع‌ترین علائم تومور عصب شنوایی است. اگر متوجه شدید که شنوایی‌تان به تدریج در یک گوش ضعیف می‌شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- وزوز گوش (تینیتوس): شنیدن صدای زنگ، سوت یا وزوز مداوم در یک گوش می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومور باشد.
- سرگیجه و اختلال تعادل: اگر احساس سرگیجه، عدم تعادل یا مشکل در راه رفتن دارید، ممکن است تومور عصب شنوایی علت آن باشد.
- ضعف یا بی‌حسی در صورت: اگر متوجه ضعف یا بی‌حسی در یک طرف صورت خود شدید، به خصوص در ناحیه اطراف دهان، می‌تواند نشانه‌ای جدی باشد.
- سردردهای شدید و مداوم: اگر سردردهایی دارید که با داروهای معمولی تسکین نمی‌یابند، ممکن است به تومور عصب شنوایی مرتبط باشد.
علل تومور نوروم آکوستیک
علت دقیق ایجاد تومور عصب شنوایی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، چندین نظریه و عامل احتمالی برای این بیماری مطرح شده است. با توجه به علائمی که این بیماری با خود به همراه دارد، علت‌هایی ممکن است باعث بروز این تومور خوش‌خیم شوند. در زیر به برخی از این علل می‌پردازیم:
- رشد بیش از حد سلول‌های شوان (Schwann Cells): این سلول‌ها وظیفه پوشش و محافظت از عصب شنوایی را بر عهده دارند.در برخی موارد، این سلول‌ها به طور غیر طبیعی رشد کرده و توموری خوش‌خیم را تشکیل می‌دهند.
- نوروفیبروماتوز نوع ۲ (NF2): این بیماری ژنتیکی با افزایش خطر ابتلا به تومور آکوستیک نوروما همراه است. جهش در برخی ژن‌ها ممکن است باعث رشد غیر طبیعی سلول‌ها و ایجاد تومور شود.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی ممکن است خطر ابتلا به این تومور را افزایش دهد.
انواع تومور عصب شنوایی
تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک خود دارای دو نوع است. در هر کدام از این انواع، ممکن است علائم، علت‌ها و روش‌های درمانی متفاوت باشد. در این بخش به بررسی انواع تومور عصب شنوایی می‌پردازیم:
- نوروم اکوستیک یک‌طرفه: در این حالت تنها یکی از گوش‌ها دچار عارضه نورم آکوستیک می‌شود. در اغلب موارد، نوروم آکوستیک از نوع یک‌طرفه است. این تومور ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما اغلب در سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی شکل می‌گیرد. نوروم آکوستیک یک‌طرفه می‌تواند بر اثر آسیب عصبی ناشی از عوامل خارجی باشد. همچنین جهش‌های تصادفی در ژن‌های سلول‌های عصب شنوایی نیز می‌توانند عامل آن باشند.
- نوروم آکوستیک دو طرفه: این نوع از نوروم آکوستیک هر دو عصب شنوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ژنتیکی است. این مشکل بر اثر اختلال ژنتکی به نام نوروفیبروماتیوزیس-۲ (NF2) ایجاد می‌شود.
روش‌های تشخیص تومور آکوستیک نوروما
تشخیص تومور عصب شنوایی فرآیندی چند مرحله‌ای است که شامل ارزیابی علائم بیمار، انجام آزمایش‌های شنوایی و تصویربرداری دقیق می‌شود. این تومورها اغلب به آرامی رشد می‌کنند و در مراحل اولیه ممکن است علائم مبهمی داشته باشند. بنابراین، تشخیص دقیق و به موقع برای شروع درمان مناسب بسیار ضروری است. در این بخش به بررسی برخی از روش‌های تشخیص تومور آکوستیک نوروما می‌پردازیم:
تست شنوایی (شنوایی سنجی)
تست عملکرد شنوایی، که میزان شنوایی صدا و گفتار بیمار را اندازه‌گیری می‌کند، معمولاً اولین آزمایش انجام شده برای تشخیص نوروم آکوستیک است. بیمار هنگام استفاده از هدفون متصل به دستگاه، صداها و گفتار را گوش می‌دهد و پاسخ‌ها ضبط می‌شوند و عملکرد شنوایی را اندازه‌گیری می‌کند. این تست‌ها برای اندازه‌گیری آستانه شنوایی و تعیین نوع و شدت کاهش شنوایی استفاده می‌شوند.
سی تی اسکن
اگر آزمایشات دیگر نشان دهد که بیمار ممکن است تومور عصب شنوایی داشته باشد، از تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) برای تأیید تشخیص استفاده می‌شود. به دنبال علائم کاهش شنوایی و اختلال تعادل در صحبت کردن و یا کاهش لمس، ممکن است پزشک درخواست تصویربرداری کند که انواع مختلفی از CT Scan و یا MRI از جمله با تزریق ماده حاجب و یا بدون تزریق ماده حاجب برای انجام این کار وجود دارد.
آزمایش تعادل یا ویدئونیستاگموگرافی (VNG)
آزمایش تعادل یا ویدئونیستاگموگرافی (VNG) یکی از روش‌های مهم برای تشخیص اختلالات سیستم تعادل بدن، از جمله تومور عصب شنوایی است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد سیستم دهلیزی گوش داخلی را که نقش مهمی در حفظ تعادل دارد، ارزیابی کند. آزمایش VNG با اندازه‌گیری حرکات چشم در پاسخ به محرک‌های مختلف، به تشخیص اختلالات سیستم دهلیزی کمک می‌کند.
آزمایش‌های عصبی (EMG/NCV)
آزمایش‌های الکترومیوگرافی (EMG) و هدایت عصبی (NCV) به طور معمول برای تشخیص تومور عصب شنوایی استفاده نمی‌شوند. این آزمایش‌ها بیشتر برای ارزیابی عملکرد عضلات و اعصاب در اندام‌ها مانند دست و پا به کار می‌روند و به تشخیص بیماری‌های عصبی عضلانی کمک می‌کنند.
درمان تومور عصب شنوایی
درمان تومور عصب شنوایی به عوامل مختلفی از جمله اندازه تومور، سرعت رشد آن، سن بیمار، وضعیت عمومی سلامت و ترجیحات بیمار بستگی دارد. انتخاب شیوه درمان مناسب نیز برای از بین بردن تومور عصب شنوایی بستگی به میزان تومور ایجاد شده، مرحله پیشرفت تومور، سن بیمار، شدت علائم و نسبت تاثیر آن‌ها بر بیمار دارد. در این بخش به بررسی برخی از روش‌های درمانی تومور عصب شنوایی می‌پردازیم:
نظارت و پیگیری
اگر تومور کوچک باشد و به آرامی رشد کند، ممکن است پزشک توصیه کند که تومور را تحت نظر داشته باشد. بیمار بایستی به طور منظم تحت اسکن‌های MRI قرار می‌گیرد تا اندازه و رشد تومور بررسی شود. این روش تهاجمی نیست و عوارض جانبی کمی دارد. البته در نظر داشته باشید که اگر تومور رشد کند، ممکن است نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تر باشد.
جراحی
جراحی یکی از روش‌های اصلی درمان تومور عصب شنوایی است که در بسیاری از موارد به عنوان گزینه اول درمان در نظر گرفته می‌شود. هدف از جراحی، برداشتن کامل تومور و کاهش فشار روی اعصاب اطراف است. انتخاب نوع جراحی به عوامل مختلفی از جمله اندازه تومور، محل دقیق آن، سن بیمار، سلامت کلی بیمار و ترجیحات بیمار بستگی دارد. جراحی خود انواع مختلفی دارد که در این به بخش به برخی از انواع روش‌های جراحی درمان تومور عصب شنوایی می‌پردازیم:
- جراحی ترانس لابیرنتین: در این روش، گوش داخلی به طور کامل برداشته می‌شود. این روش برای تومورهای بزرگ و تهاجمی استفاده می‌شود. در این نوع جراحی، بیمار شنوایی خود را به طور کامل از دست می‌دهد.
- جراحی زیر کرانیال: در این روش، جراح از طریق یک برش کوچک پشت گوش به تومور دسترسی پیدا می‌کند. این روش به حفظ شنوایی کمک می‌کند اما برای تومورهای کوچک‌تر مناسب است.
- جراحی رتروسیگموئید: در این روش، جراح از پشت جمجمه به تومور دسترسی پیدا می‌کند. این روش برای تومورهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تر مناسب است.
مزایای جراحی
قطعا روش‌های درمانی مزایا و معایبی به همراه دارند. جراحی نیز مانند سایر روش‌های درمانی برای هر بیماری، مزایا و معایبی به همراه دارد برخی از مزایای جراحی برای درمان تومور عصب شنوایی شامل موارد زیر است:
- برداشتن کامل تومور: این مهم‌ترین مزیت جراحی است. با برداشتن کامل تومور، احتمال عود بیماری کاهش می‌یابد.
- کاهش فشار روی اعصاب اطراف: برداشتن تومور باعث کاهش فشار روی اعصاب صورت و سایر اعصاب جمجمه‌ای می‌شود و در نتیجه علائمی مانند ضعف صورت و اختلالات تعادل بهبود می‌یابد.
معایب جراحی
جراحی نیز مانند سایر روش‌های درمان تومور عصب شنوایی، معایبی نیز به همراه دارد. در این بخش به بیان برخی از معایب نیز می‌پردازیم:
- از دست دادن شنوایی: در برخی از روش‌های جراحی، به خصوص جراحی ترانس لابیرنتین، بیمار شنوایی خود را به طور کامل از دست می‌دهد.
- فلج صورت: آسیب به عصب صورت در حین جراحی ممکن است باعث فلج شدن عضلات صورت شود.
پرتو درمانی
پرتودرمانی یکی از روش‌های درمانی تومور عصب شنوایی است که در کنار جراحی و نظارت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی تومور استفاده می‌شود. خود پرتودرمانی نیز روش‌های مختلفی دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
- رادیوسرجری استریوتاکتیک: این روش دقیق‌ترین نوع پرتودرمانی است که در آن پرتوهای بسیار متمرکز و با دوز بالا به طور مستقیم به تومور تابیده می‌شود. این روش به دلیل دقت بالا، عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر روش‌های پرتودرمانی دارد.
- پرتودرمانی با پروتون: در این روش از ذرات پروتون برای تابش به تومور استفاده می‌شود. این روش نیز دقت بالایی دارد و به بافت‌های سالم اطراف تومور آسیب کمتری می‌رساند.
مزایای پرتو درمانی
در مقایسه با جراحی، پرتودرمانی روشی غیر تهاجمی است و نیازی به برش جراحی ندارد. همچنین پرتودرمانی به پزشک اجازه می‌دهد تا دوز دقیق پرتو را به تومور تابیده و به بافت‌های سالم اطراف آسیب کمتری برساند. از دیگر مزایای این روش می‌توانیم به متوقف کردن رشد تومور اشاره کنیم.با کاهش اندازه تومور، فشار روی عصب شنوایی و سایر اعصاب اطراف کاهش می‌یابد. همچنین پرتودرمانی می‌تواند برای بیمارانی که قادر به تحمل جراحی نیستند، گزینه مناسبی باشد.
معایب پرتو درمانی
علاوه بر مزایایی که پرتودرمانی دارد، این روش نیز می‌تواند با معایبی همراه باشد. از جمله این معایب می‌توانیم به اثرات جانبی آن همچون درد، خستگی،التهاب پوست سر و مشکلات شنوایی اشاره کنیم. یکی از معایبی که ممکن است چندان به آن توجه نشود، این است که اثرات کامل پرتودرمانی ممکن است چندین هفته یا ماه طول بکشد تا ظاهر شود.
ویدئو جراحی تومور cpa بزرگ توسط دکتر صمدیان را در زیر می توانید مشاهده کنید (ویدئو حاوی تصاویر حین عمل می باشد) :
روش‌های پیشگیری از تومور عصب شنوایی
از آن‌جایی که این بیماری به دلایل نامشخصی ایجاد می‌شود، پیشگیری از آن می‌تواند اندکی دشوار باشد. اما داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله تومور عصب شنوایی موثر باشد. در این بخش برخی از روش‌های پیشگیری از تومور عصب شنوایی را بررسی می‌کنیم:
- معاینات منظم: مراجعه منظم به پزشک و انجام معاینات شنوایی می‌تواند به تشخیص زود هنگام تومور کمک کند.
- سبک زندگی سالم: حفظ یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به انواع مختلف بیماری‌ها کمک کند.
عوارض تومور عصب شنوایی
تومور عصب شنوایی، اگر چه اغلب خوش‌خیم است، اما با رشد خود می‌تواند بر روی اعصاب و ساختارهای اطراف فشار وارد کرده و عوارض مختلفی را ایجاد کند. این عوارض بسته به اندازه و محل دقیق تومور، می‌تواند متفاوت باشد. برخی از این عوارض به شرح زیر هستند:
- از دست دادن شنوایی: یکی از اولین و شایع‌ترین علائم تومور عصب شنوایی، کاهش شنوایی در یک گوش است. این کاهش شنوایی معمولاً تدریجی است و ممکن است با صداهای زنگ یا وزوز گوش همراه باشد.
- سرگیجه و اختلال تعادل: تومور عصب شنوایی می‌تواند بر روی اعصابی که مسئول تعادل هستند، فشار وارد کرده و باعث سرگیجه، عدم تعادل و مشکلات در راه رفتن شود.
- ضعف عصب صورت: در برخی موارد، تومور می‌تواند به عصب صورت فشار وارد کرده و باعث ضعف یا فلج عضلات صورت شود. این امر می‌تواند منجر به مشکل در حرکت دادن یک سمت صورت و همچنین مشکل در بستن چشم یا لب شود.
- سردرد: تومور بزرگ می‌تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه شده و سردرد ایجاد کند.
- مشکلات بلع: در موارد نادر، تومور می‌تواند به اعصاب حلق و حنجره فشار وارد کرده و باعث مشکلات بلع شود.
- تغییرات در حس چشایی: تومور ممکن است بر روی عصب چشایی تأثیر گذاشته و باعث تغییرات در حس چشایی شود.
کلام پایانی
تومور عصب شنوایی، اگر چه می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما با تشخیص زود هنگام و درمان مناسب، اغلب قابل کنترل است. مهم‌ترین نکته، توجه به علائم اولیه و مراجعه به پزشک متخصص در صورت مشاهده هرگونه تغییر در شنوایی، تعادل یا احساسات صورت است. در نظر داشته باشید که پیشگیری از بیماری و داشتن یک سبک زندگی سالم، می‌تواند در عدم ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها کمک کند. در صورت بروز هرگونه نشانه از علائم ابتلا به تومور عصب شنوایی توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید. دکتر محمد صمدیان با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه جراحی‌های مغز و اعصاب و جراحی‌های مرتبط با گوش، در مسیر تشخیص و درمان همراه شما هستند. ایشان با بهره‌مندی از مهارت و دانش پیشرفته در امر جراحی، تمام علائم و نشانه‌های شما را بررسی و در صورت نیاز روش‌های درمانی مناسب را به شما معرفی خواهند کرد.
دیدگاه کاربران
Awli booԀ