شانت مغزی یک لوله یا یک سوراخی برای جابه جایی مایعات مغزی است ممکن است در برخی از افراد به صورت مادرزادی وجود داشته باشد و یا در اثر زخم و عفونت به وجود آمده است. شانت مغزی انواع مختلفی دارد که یکی از آنها با تصمیم پزشک در بدن بیمار به کار گذاشته می شوند.
شانت مغزی در بیماری‌هایی که سبب فشار به داخل مغز می‌شوند، استفاده می‌شود برای مثال در بیمار هیدروسفالی مغزی مایع نخاعی که در اصل وظیفه آن محافظت از مغز در برابر صدمات است در مغز جمع می‌شود و سبب وارد شدن فشار به آن می‌شود. شانت زیر پوست و پشت گوش برای خارج کردن مایعات مغزی به کار می‌رود و مایعات اضافی را به قسمت‌هایی از بدن می‌فرستد که قابلیت جذب دارند.
ساختار شانت مغزی
شانت از سه بخش زیر تشکیل شده است :
- یک لوله سیلیکونی نازک و کوتاه
- یک لوله سیلیکونب بلند
- یک شیر یک طرفه به همراه مخزن
شیری که در ساختار شانت وجود دارد در مرکز لوله بلند و لوله کوتاه قرار دارد و حرکت مایع نخاعی از یک بخش به بخش دیگر را کنترل می‌کند.
بیماری هیدروسفالی
این بیماری یکی از بیماری‌های سر است که در نتیجه فشار مایع نخاعی و جمع شدن آن در مغز اتفاق می‌افتد و سبب تورم آن می‌شود. بیماری هیدروسفالی بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و این مشکل از زمان جنینی در شکم مادر به دلیل عفونت‌های دوران بارداری و وارد شدن ضربه به سر جنین ممکن است ایجاد شود.
در صورتی که حجم مایع نخاعی زیاد شود باعث بروز علائم زیر می شود:
- عدم تعادل
- احساس سرگیجه و خواب آلودگی
- عدم تعادل
- عدم کنترل روی ادرار
- عدم توانایی درک محیط و رفتار دیگران
ممکن است بیماری هیدروسفالی در ابتدا مشکلی ایجاد نکند اما در صورتی که درمان آن به تاخیر بی‌افتد سبب ایجاد عوارض جدی در مغز می‌شود.
درمان بیماری هیدروسفالی با شانت گذاری مغزی
طبق نظر دکتر محمد صمدیان امروزه یکی بهترین روش‌های درمان بیماری هیدروسفالی استفاده از شانت و تخلیه مایع نخاعی اضافی در مغز از طریق شانت است که این کار سبب کاهش فشار وارده در مغز می‌شود. جراحی شانت گذاری مغزی به صورت میکروسکوپیک و آندوسکوپیک انجام می‌شود.
انواع شانت
شانت انواع مختلفی دارد که تفاوتشان در محل قرارگیری آنها و نوع جذب مایع مغزی نخاعی است. جراح مغز و اعصاب بر اساس معاینات و تشخیص‌های داده شده بهترین نوع شانت برای بیمار را انتخاب می‌کند.
شانت مغزی شکمی
در این نوع از شانت که رایج‌ترین نوع آن است یک کاتتر درون مغز قرار می‌گیرد و لوله دیگر آن از طریق قفسه سینه به شکم متصل می‌گردد و هر زمان که لوله داخل مغز نسبت به فشار مایع نخاعی حساسیت نشان دهد این مایع اضافی را از طریق شانت به شکم می‌فرستد تا جذب شود.
شانت قلبی عروقی
در شانت قلبی نیز یک سر لوله در بطن مغز و سر دیگر آن به سرخرگ قلب وارد می‌شود و در صورت فشار مایع نخاعی در مغز از طریق شانت وارد سرخرگ قلب می‌شود و در جریان خون جذب می‌شود.
شانت کمری
در این نوع از شانت یک سر لوله در میان مهره‌های کمر و سر دیگر آن به شکم متصل است. در صورتی که مایع نخاعی در ستون فقرات افزایش یابد مقدار اضافی آن در شکم جذب می‌شود.
عوارض جراحی شانت گذاری مغزی
جراحی شانت گذاری یکی از انواع جراحی‌هایی است که عوارض کمی دارد و تنها عوارض آن مشکلات مکانیکی داخل شانت است که به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- ممکن است لوله کار گذاری شده دچار نشت شود.
- ممکن است لوله کارگذاری شده دچار انسداد و گرفتگی شود.
- ممکن است لوله کار گذاری شده دچار جابه به جایی شود.
- ممکن است در انتقال مایع مغزی به دیگر قسمت‌های بدن وقفه ایجاد شود.
- تورم مغز ممکن است یکی از عوارض شانت گذاری باشد.
- گاهی شانت گذاری ممکن است سبب خونریزی در مغز شود.
- التهاب و عفونت‌های مغزی نیز یکی از عوارض احتمالی شانت گذاری است.
دوران پس از جراحی
پس از جراحی شانت مغزی بیمار باید موارد زیر را رعایت کند :
- بدون مجوز پزشک معالج، رانندگی نکند.
- تمرینات ورزش سنگین انجام ندهد.
- از شنا کردن خودداری کند.
- ورزش‌های کششی سبک در مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه انجام دهد.
- برای سفر ازهواپیما استفاده کند.
مراقبت های بعد از جراحی شانت مغزی
مصرف داروهای مسکن
در صورتی که بیمار پس از جراحی با درد غیر قابل تحملی مواجه شد می‌تواند از قرص‌های مسکن نظیر ایبوپروفن و یا استامینوفن استفاده کند. درد پس از این جراحی طبیعی است و ممکن است بیمار را برنجاند، پزشک برای رفع این دردها مسکن‌هایی برای بیمار تجویز می‌کند.
محافظت از زخم در برابر عفونت
طبیعی است که پس از جراحی بیمار در سر خود زخم جراحی دارد برا آنکه از عفونت کردن این زخم جلوگیری شود، بهتر است بیمار تا زمانی که زخم به طور تقریبی بهبود یابد استحمام نکند و همچنین استفاده از استخر و جکوزی برای او ممنوع است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که با هر یک از علائم زیر مواجه شدید به پزشک مراجعه کنید.
- سردردهای شدید که مصرف داروهای مسکن بهبود نمی‌یابد.
- عدم تعادل و احساس سرگیجه مداوم
- تب شدید
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس درد در قفسه سینه و تنگی نفس
- اختلالات بینایی از قبلی دوبینی، تاری دید
- خستگی مداوم و احساس خواب آلودگی
- عفونت محل زخم جراحی
- تشنج بدون سابقه قبلی
- کاهش سطح هوشیاری
دوران پس از بهبودی تقریبی
در صورتی که پس از جراحی شانت گذاری با بهبودی تقریبی مواجه شدید موارد زیر را رعایت کنید :
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- ورزش‌های سنگین و سخت انجام ندهید
- از رانندگی پرهیز کنید.
- از روابط جنسی تا زمانی که پزشک شما را برای انجام آن مجاز نکرده است، خودداری کنید.
- از شنا کردن و استفاده از سونا و جکوزی پرهیز کنید.
- به محل زخم و بخیه دست نزنید و پانسمان آن را خودسر عوض نکنید.
- فعالیت‌های روزانه زندگی خود را به آرامی و با احتیاط انجام دهید.
آیا شنت مغزی دائمی است؟
شنت مغزی به عنوان یک روش درمانی برای برخی از مشکلات مغزی مانند هیدروسفالی، خونریزی مغزی و تشنج‌های ناشی از بیماری اپیلپسی، استفاده می‌شود. در طی این روش، یک لوله یا شنت به مغز شما وصل می‌شود تا فشار مایع مغزی را کاهش داده و علائم بیماری را بهبود بخشد. اما باید توجه داشت که شنت مغزی ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد، به خصوص در صورتی که بیماری پیشرفت کند و شنت کنونی شما دیگر کارایی نداشته باشد. همچنین، شنت مغزی ممکن است با عفونت‌ها و مشکلات دیگری نیز همراه باشد. بنابراین، شنت مغزی به طور دائمی نیست و نیاز به مراقبت‌های پزشکی دائمی دارد.
دیدگاه کاربران