یکی از غده‌های مهم بدن غده هیپوفیز است که در قاعده جمجمه و در عمق مغز قرار دارد که ممکن است دچار رشد غیرطبیعی شود. این بیماری جز تومورهای مغزی می‌باشد. این غده با همکاری غده هیپوتالاموس فعالیت‌های مختلفی را انجام می‌دهد که دو نمونه از این فعالیت‌ها شامل : کنترل هورمون‌های بدن و تولیدمثل می‌باشد.
در اصل تومور هیپوفیز در دسته تومورهای خوش‌خیم قرار دارد، اما عدم درمان آن می‌تواند منجر ایجاد مشکلاتی در ارگان‌های مختلف بدن انسان شود.
یکی از راه‌های درمان تومور هیپوفیز جراحی است که به دو روش جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز و کرانیوتومی انجام می‌گیرد.
جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز
جراحی آندوسکوپی هیپوفیز یا جراحی آندوسکوپی ترانس اسفنوئید (جراحی از راه بینی) برای برداشتن تومورهای هیپوفیز انجام می‌گیرد. غده هیپوفیز در پایین مغز، بالاتر از قسمت داخلی بینی قرار دارد. این غده به ساخت هورمون‌هایی کمک می‌کند که بسیاری از عملکرد‌های بدن ما را هدایت می‌کنند.
لوب‌های جلویی یا قدامی (Anterior) و پشتی یا خلفی (Posterior)، غدد ترشحی اولیه هیپوفیز می‌باشند. این غدد توسط سیستم عصبی تحریک خواهند شد. سپس غده هیپوفیز به سیگنال‌های موجود در مایعات خارج سلول پاسخ می‌دهد.
غده هیپوفیز با پاسخ به این سیگنال‌ها و رها ساختن هورمون‌های مناسب نقش زیادی را می‌تواند در هماهنگی فعالیت‌های بدن مانند متابولیسم، هضم، دفع و غیره ایجاد نماید.
جراحی آندوسکوپی هیپوفیز با استفاده از ابزاری بنام آندوسکوپ انجام می‌شود. آندوسکوپ لوله‌ای نازک و سفت می‌باشد که از میکروسکوپ، نور و دوربین داخل آن تشکیل شده است که از راه بینی وارد می‌شود.
این دوربین به جراح کمک می‌کند تا مراحل را بر روی صفحه‌نمایش ببیند و بتواند وسایل مخصوص دیگری را از طریق آندوسکوپ برای خارج کردن تومور وارد نماید.
علائم تومورهای هیپوفیز
نشانه‌ها و علائم عبارت‌اند از:
- افزایش تولید هورمون و بروز بیماری آکرومگالی
- کاهش تولید هورمون و کم شدن یا توقف رشد
- تغییرات خلقی و رفتاری بیمار
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- اختلال عملکرد جنسی
- افزایش میزان ادرار
- تهوع و استفراغ
- احساس سرما
- کاهش یا افزایش ناخواسته وزن
- بروز اختلالات بینایی
- بروز سردرد شدید
- ترشح بی‌دلیل شیر از پستان
- احساس ضعف و خستگی شدید
- بالا و پایین رفتن سطح هورمون تیروئید
قبل از انجام جراحی آندوسکوپی
- ابتدا باید به یک متخصص غدد درون‌ریز مراجعه نمایید.
- بینایی شما باید قبل از عمل بررسی شود.
- جراحی آندوسکوپی عموماً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد.
- شب قبل از عمل، باید از نیمه‌شب از خوردن و آشامیدن خودداری نمایید.
- داروهایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند را باید قطع کنید.
- قبل از عمل هیچ داروی بدون نسخه نباید مصرف کنید.
- انجام برخی از آزمایش‌ها مانند آزمایش خون، نوار قلب و گرافی با اشعه ایکس از قفسه سینه ممکن است نیاز باشد. همه این موارد باید قبل از عمل مورد بررسی قرار بگیرد و شما باید توسط پزشک بیهوشی معاینه شوید.
مراحل انجام جراحی آندوسکوپی تومور هیپوفیز
این جراحی ممکن است چندین ساعت به طول بینجامد. در این جراحی متخصص گوش، حلق و بینی و جراح مغز و اعصاب با هم همکاری خواهند کرد. برای شروع جراح گوش، حلق، بینی آندوسکوپ را از طریق بینی یا از طریق برش زیر لب فوقانی وارد می کند. این دستگاه تا جایی که دیواره استخوانی سینوس اسفنوئید در قسمت پشت بینی پیدا شود، پیشروی خواهد کرد.
سپس سینوس اسفنوئید باز شده و آندوسکوپ به دیواره پشت سینوس انتقال می‌یابد. در دیواره پشت سینوس یک دهانه کوچک ایجاد خواهد شد.
پزشکان می‌توانند از MRI ، برای تهیه تصاویر از غده هیپوفیز استفاده کنند. زمانی که آندوسکوپ به هیپوفیز وارد شد، جراح مغز و اعصاب تومور را به قطعات کوچک تقسیم کرده و خارج خواهد کرد.
زمانی که تومور برداشته شد، آندوسکوپ خارج می‌شود. بعد از اتمام جراحی پزشک باندهایی را در بینی قرار خواهد داد.
علت انجام جراحی آندوسکوپی هیپوفیز
جراحی آندوسکوپی هیپوفیز ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. این دلایل شامل:
تومورهای ترشح‌کننده هورمون: این تومورها پیام‌رسان‌های شیمیایی که از طریق خون حرکت می‌کنند را ترشح می‌کنند.
تومورهای ترشح‌کننده غیر هورمونی: تومورهای ترشح‌کننده غیر هورمونی یا آدنوم‌های غدد درون‌ریز هیپوفیز با عمل جراحی از بین خواهند رفت. این تومورها در صورت افزایش اندازه می‌توانند منجر به سردرد و اختلال در بینایی فرد شوند.
تومورهای سرطانی : این تومورها با استفاده از روش‌های جراحی، داروهای سرطانی و پرتودرمانی با اشعه ایکس قابل‌درمان هستند.
عوارض جراحی آندوسکوپی هیپوفیز
جراحی آندوسکوپی هیپوفیز یک جراحی بی‌خطر است. تمامی جراحی‌ها خطر واکنش در برابر بیهوشی، خونریزی و عفونت را دارند. خطرات و عوارض شامل :
مننژیت: این بیماری عفونتی در غشای مغز و نخاع می‌باشد که امکان دارد بعد از عمل ایجاد شود. اگر مایع مغزی نخاعی نشت کند این حالت شایع است.
آسیب به قسمت‌های طبیعی غده هیپوفیز: آسیب به قسمت‌هایی از هیپوفیز می‌تواند منجر به ترشح هورمون‌ها شود و این امکان وجود دارد که بعد از عمل نیاز به جایگزینی هورمون وجود داشته باشد.
رینوره مایع مغزی نخاعی: ممکن است مایعی که مغز را احاطه کرده است، بعد از عمل از بینی نشت پیدا کند. ممکن است برای ترمیم این نشت به یک عمل جراحی دیگر نیاز باشد.
اختلال در ادرار : آسیب به بخشی از غدد هیپوفیز می‌تواند در ادرار اختلال ایجاد نماید.
خونریزی شدید: درصورتی‌که رگ خونی بزرگ در حین جراحی آسیب ببیند می‌تواند منجر به خونریزی شدید در مغز یا بینی شود.
اختلال در بینایی : اعصاب بینایی در نزدیکی غده هیپوفیز قرار دارد که می‌تواند در زمان جراحی غده هیپوفیز به آن آسیب وارد نمایند.
برخی دیگر از عوارض جراحی آندوسکوپی
- حالت تهوع
- افزایش حجم بالای ادرار
- خونریزی و ترشحات مایعاتی از بینی
- ابتلا به دیابت بی‌مزه
- عوارض بیهوشی عمومی
- احساس گیجی و اختلال در حافظه
- تب و لرز و درد عضلانی
عموماً علائم گذرا بوده و بعد از عمل از بین خواهند رفت.
مراقبت‌های بعد از جراحی آندوسکوپی هیپوفیز
- داروهای تجویز شده توسط پزشک را سروقت مصرف نمایید.
- داروهای ضد درد برای کنترل سردرد
- فعالیت بدنی خود را محدود نمایید.
- از بلندکردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- بعد از جراحی مرتب به متخصص غدد و جراحان خود مراجعه نمایید.
- MRI را تکرار کنید.
- تست بینایی انجام دهید.
مدت‌زمان بستری عمل هیپوفیز
شاید نیاز باشد که ۱ یا ۲ روز در بیمارستان بستری شوید. در صورت مصرف مایعات قادر خواهید بود که به رژیم غذایی نرمال خود بازگردید. بهتر است هر چه سریع‌تر از رختخواب خود خارج شوید و راه‌رفتن را آغاز کنید.
زمانی که در بیمارستان هستید میزان مایعات مصرفی و خروج ادرار شما باید مورد بررسی قرار بگیرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمایید؟
در صورت بروز هر یک از علائم زیر به پزشک یا جراح خود اطلاع دهید:
- سردردی که با دارو از بین نمی‌رود.
- تهوع و استفراغ
- ترشح آبکی و خونریزی از بینی
- افزایش ادرار
- تب
دیدگاه کاربران
عالی بود
شما بهترینید و اینو از ته دل میگم
امیدوارم همیشه موفق باشید و دل بیماراتونو شاد کنید
دکتر خوبی هستند خیلی دقت دارند در موارد نیاز با دکتر سمیعی هم همکاری دارند