سندروم طناب مرکزی یا همان CCS به آسیب ناکامل طناب نخاعی گردن گفته میشود که موجب ضعف حرکتی گسترده تر در اندام های فوقانی نسبت به تحتانی خواهد شد. آسیب از صدماتی ناشی خواهد شد که به باز شدن بیش از حد اسپرز استخوانی موجود یا رشد غیر طبیعی استخوان، بدون آنکه آسیبی به مهره ها وارد شود.
این سندروم به علت ضایعات حاصل از هیپراکستنشن در ناحیه گردنى اتفاق خواهد افتاد. این حالت با مشکلات مادرزادی یا تنگی دژنراتیوکانال نخاعی نیز همراه خواهد بود. که نتیجتا می تواند نیروهای فشاری، ادم و هموراژی را افزایش دهد.
سندروم طناب مرکزی
سندروم طناب مرکزی یا Central cord syndrome نوعی اختلال است که بر اثر آسیب به طناب نخاعی گردن ایجاد خواهد شد. این حرکت موجب ضعف حرکتی گسترده شده و اندام های بالایی فرد بیش از اندام های زیرین وی درگیر خواهد بود. صدمات وارده این سندروم عموما شامل رشد غیرطبیعی استخوان ها می باشد و آسیبی به ستون فقرات وارد نخواهد شد.
انواع آسیب وارده بر طناب نخاعی
آسیب‌های نخاعی کامل (Complete)
در حالت آسیب نخاعی کامل یا (Complete) ارتباط نخاع با مغز قطع و فرد دچار آسیب جدی نخاعی شود و فرد با از دست دادن عملکرد حسی و حرکتی مواجه خواهد شد. قطع بصورت عرضی نخاع، کشش طولی طناب نخاعی و صدمات عروقی و فشار شدید به نخاع می تواند در این دسته قرار بگیرد. احتمال برگشت این حالت ضعیف است.
آسیب‌های نخاعی ناکامل (Incomplete)
آسیب‌های نخاعی ناکامل (Incomplete) به این صورت است که فرد بخشی از عملکرد حسی حرکتی خود را از دست خواهد داد، اما احتمال برگشت این حالت وجود دارد.
مکانیسم و علت آسیب دیدگی
سندروم طناب مرکزی یا Central cord syndrome عموما در بیماران مبتلا به آسیب های اتساعی یا باز شدگی بیش از حد که در آن طناب نخاعی بین اسپرز استخوانی اسپوندیلوز قدامی گردنی و رباط پشتی کانال نخاعی یا رباط طولی خلفی که به آن رباط زرد یا فلاوم نیز می گویند، فشرده و باریک خواهد شد. رباط زرد یک رباط قوی بوده که قسمت تیغه ها یا لامینای قوس مهره ای دو مهره مجاور در ستون فقرات را به یکدیگر وصل می کند. این رباط از عناصر عصبی و طناب نخاعی محافظت و باعث ثبات نخاع خواهد شد، به گونه ای که بین جسم مهره ها حرکت بیش از حد رخ نمیدهد.
آسیب در نتیجه فشار قدامی و خلفی نخاع اتفاق میفتد و منجر به ادم، خونروی و یا ایسکمی (کم خونی موضعی) در بخش مرکزی طناب نخاعی خواهد شد. محل بسیاری از آسیب ها در بخش وسط به پایین طناب نخاعی گردن می باشد. به دلیل ساختار لایه ای راه هرمی یا راه قشری نخاعی (Corticospinal Tract)، با فیبرهای عصبی میانه در ناحیه بازو و جانبی در ناحیه پا، بازو ها در مقایسه با پاها بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند و بدین طریق منجر به اختلال حرکتی می شوند.
علائم بیماری سندرم طناب مرکزی
- ضعف حرکتی در اندام فوقانی و درگیری کمتر اندام های تحتانی
- نقص حسی در قسمت پایین تر از محل آسیب
- بیماری های مثانه ای مانند بی اختیاری ادرار
دلایل ایجاد سندرم طناب مرکزی
علت ایجاد سندروم طناب مرکزی به دو دسته تقسیم میشود:
آسیب های ضربه ای
بیشتر آسیب هایی که به طناب نخاعی وارد میشوند می تواند از نوع آسیب ضربه ای باشند که باعث ایجاد ضایعه نخاعی و آسیب به نخاع میشود. این حالت بر اثر تصادفات جاده ای، سقوط از ارتفاع، حرکات ورزشی شدید و غیره ممکن است اتفاق بیفتد و در نهایت منجر به موارد زیر شود:
- در رفتن یا شکستن ناحیه ستون فقرات (یا به طور همزمان)
- صدمات عروقی بر اثر ضربه
- دیسک بین مهره‌ای
- زخم های شدید
آسیب های غیر ضربه ای
عموما آسیب های وارده به طناب نخاعی بر اثر آسیب های ضربه ای رخ میدهد، اما نوع دیگری وجود دارد که ممکن است به علت اختلال سندروم طناب مرکزی اتفاق بیفتد. این آسیب ها شامل :
- انواع عفونت
- تنگی مجاری نخاعی
- مشکلات عروقی
- لغزش مهره
- فتق دیسک بین مهره‌ای
- تومورهای ناحیه ستون فقرات
- آرتروز شدید ناحیه ستون فقرات
- بیماری‌هایی مانند اسپینابیفیدا، میلیت عرضی، سیرنگومیلی، آمیوتروفیک لترال اسکلروزیس، بیماری ام اس یا مولتیپل.
وقوع بیماری در چه افرادی شایع است؟
این سندروم عموما در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق میفتد و به علت آسیب ناشی از اتساع بیش از حد مهره های گردن می باشد. البته ممکن است سندروم طناب مرکزی در هر سنی اتفاق بیفتد.
حتی این بیماری در میان ورزشکاران نیز به علت آسیب ناشی از اتساع مهره های گردن اتفاق میفتد.
همچنین پارگی دیسک که به علت فشردگی طناب نخاعی قدامی می باشد که این بیماری در زنان شایع است.
تشخیص بیماری سندروم طناب مرکزی
ابتدا شرح حال و سوابق پزشکی فرد، معاینه عصبی کامل فرد انجام میگیرد. MRI و سی تی اسکن از مهره های ستون فقرات گردن و همچنین اشعه ایکس از گردن که استحکام و ثبات ستون فقرات را بررسی خواهد کرد. تشخیص سندروم طناب مرکزی با روش های زیر قابل انجام است:
تصویربرداری MRI : این تصویربرداری رزونانس نوعی معاینه تشخیصی است که توسط میدان مغناطیسی می تواند تصاویری ۳ بعدی از ساختار بدن ارائه دهد. MRI قادر است فشردگی طناب نخاعی را از استخوان، دیسک یا هماتوم نشان دهد.
CT یا CAT اسکن : این گونه از تصویربرداری تشخیصی توسط اشعه ایکس انجام میگیرد. در این روش شکل ، اندازه کانال نخاعی، محتویات، و ساختارهای اطراف آن را نشان میدهد.
اشعه ایکس : میتوان از ساختار مهره ها و طرح کلی مفاصل عکس یا فیلم تهیه کرد. اشعه X از ستون فقرات ، شکستگی ها و در رفتگی ها را نشان خواهد داد.
درمان جراحی سندروم طناب مرکزی
استفاده از جراحی معمولا ضروری نیست مگر اینکه فشردگی طناب نخاعی شدید باشد. قبل از این که روش هایی چون MRI و سی تی اسکن به وجود بیایند، جراحی به دلیل ریسک آسیب به طناب نخاعی متورم گردن و بدتر شدن نقص، به عنوان اقدامی پر خطر و مضر تصور می شد. با این حال، با تکنولوژی های پیشرفته تصویربرداری مانند CT اسکن و MRI، بیماران مبتلا به فشردگی طناب نخاعی، در نتیجه فتق دیسک بین مهره ای آسیب زاد و ضایعات دیگر را می توان به سرعت تشخیص داده و از طریق عمل جراحی، فشردگی آن را از بین برد. در مواردی از بیماری با برجستگی قدامی استخوان و تنگی کانال نخاعی، در نتیجه¬ی ضخیم شدگی و یا تنگی لیگامانی، جراحی حاد معمولا انجام نمی شود تا زمانی که بیمار به حداکثر بهبود دست یابد. ارزیابی مجدد وضعیت در آن زمان، بسته به علت اصلی بیماری، ممکن است به عمل جراحی منجر شود. در صورتی که پس از یک دوره بهبودی، ضعف حرکتی قابل توجه، یا زوال عصبی و یا بی ثباتی ستون فقرات وجود داشته، دخالت جراحی ممکن است در نظر گرفته شود.
درمان غیر جراحی
درمان غیر جراحی شامل :
- بی حرکت کردن گردن : از بی حرکت کردن گردن توسط پروتزهای گردن که گردن بیمار را بی حرکت نگه میدارد و از آسیب بیشتر به طناب نخاعی جلوگیری میکند.
- استفاده از استروئیدها : اگر منع دارویی دارید، پزشک میتواند از درمان های استروئید برای درمان بیماری استفاده کند.
- توانبخشی با تن درمانی و کار درمانی : درمان شامل توانبخشی شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی، می باشد که با توجه به تشخیص پزشک برای سندرم طناب مرکزی پیشنهاد میدهد.
نتایج
بسیاری از بیماران که به سندروم طناب مرکزی با بهبود خود به خودی عملکرد حرکتی مواجه خواهند شد در حالی که برخی دیگر در ۶ هفته اول بعد از آسیب بهبود قابل توجهی را تجربه خواهند کرد.
در صورتی که علت اساسی این بیماری ادم باشد، احتمال دارد بهبود تقریباً بلافاصله بعد از مرحله اولیه فلج حرکتی یا فلج جزئی اندام حرکتی اتفاق بیفتد. حرکت پا عموما به حالت اول خود باز میگردد و سپس کنترل مثانه و سپس عملکرد بازو بهبود خواهد یافت. حرکت دست و مهارت و چابکی انگشت نیز در آخر بهبود خواهند یافت. اگر ضایعه مرکزی در نتیجه خونریزی یا ایسکمی ایجاد شود، احتمال بهبود بسیار کم خواهد بود و پیش آگهی این بیماری حاکی از اثرات مخرب تر آن می باشد.
پیش آگهی سندروم طناب مرکزی در بیماران جوان مثبت خواهد بود. و عموما در یک دوره زمانی کوتاه، اکثریت بیمارانی که جوان هستند بهبود می یابند و توانایی مجدد حرکت و انجام فعالیت های روزمره زندگی را به دست خواهند آورد. با این حال، در افراد مسن پیش آگهی، با مداخله جراحی یا بدون آن، مطلوب نیست.
دیدگاه کاربران