همه بیماری‌های مغزی برای مبتلایان و اطرافیان آنها ناراحت کننده است. آتروفی مغزی نیز از جمله بیماری‌هایی است که بر مغز تأثیر می‌گذارد. آتروفی در هر بافتی به معنی از بین رفتن سلول‌ها است. در بافت مغز، آتروفی به معنای از بین رفتن نورون‌ها و اتصالات بین آنها می‌باشد . آتروفی قابل تعمیم است، به این معنی که ممکن است تمام مغز کوچک شده باشد و یا می‌تواند کانونی باشد و تنها بر یک محدوده از مغز تأثیر بگذارد.
در صورتی که فقط در محدوده خاصی اتفاق بیفتد منجر به کاهش عملکردهایی می‌شود که آن منطقه از مغز کنترل می‌کند. با افزایش سن، شما به طور طبیعی برخی از سلول‌های مغزی را از دست می‌دهید، اما روند از دست دادن آنها کند است. آتروفی مغز مرتبط با بیماری یا آسیب‌های دیگر سریع‌تر اتفاق می‌افتد و بیشتر آسیب می‌زند.
آتروفی یا کوچک شدن مغز
کوچک‌شدن مغز به از دست رفتن سلول‌های مغزی در طول زمان گفته می‌شود. آتروفی به کاهش اندازه یا از دست رفتن بخشی از بافت در هر یک از اندام‌های بدن گفته می‌شود. این امکان وجود دارد که آتروفی مغزی در کل مغز یا بخشی از آن اتفاق بیفتد که در این روند بخشی از بافت مغز از بین می‌رود و در عملکرد سلول‌های عصبی اختلال ایجاد خواهد کرد.
آتروفی می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. درمان شناخته شده‌ای برای درمان آن وجود ندارد و عموماً پزشک برای درمان این بیماری بر روی علائم و عوارض کوچک شدن مغز تمرکز می‌کند.
برای مثال اگر آتروفی مغزی بر اثر عفونت ایجاد شده باشد، درمان عفونت می‌تواند از پیشرفت آتروفی جلوگیری کند.
علت آتروفی مغزی
بسته به علت زمینه‌‌ای، این امکان وجود دارد که آتروفی مغزی بسیار آهسته و یا بسیار سریع پیشرفت نماید. بیماری‌هایی که باعث ایجاد آتروفی مغزی می‌شوند، عبارتند از:
- سکته مغزی
- آسیب دیدگی مغزی ناشی از آلزایمر
- آسیب دیدگی‌های مغزی
- بیماری پیک
- فلج مغزی
- عفونت‌های مغزی
- ایدز
- آنسفالیت التهاب و تورم مغز به علت یک عفونت ویروسی و غیره
- سیفلیس (بیماری مقاربتی ناشی از باکتری)
- بیماری صرع ، پارکینسون ، ام اس و ایدز و …
- چاقی و اضافه وزن
- بی‌حرکتی طولانی
- و سایر بیماری‌های ارثی که با جهش ژنتیکی همراه هستند.
عوامل زیادی در تأثیر آن بر میزان آتروفی مغز نقش دارند که یکی از آنها مقادیر بالای یک اسید آمینه در خون به نام هموسیستئین است. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش سطح هموسیستئین خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. میزان پیشرفت آتروفی مغزی بستگی به بیماری فرد دارد.
انواع کوچک شدن مغز
کوچک‌شدن مغز یک اتفاق رایج نیست و می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
به علت سن
آتروفی کورتیکواستروئید زیر قشری مربوط به کاهش حجم مغز است. این یک پدیده فیزیولوژیکی مرتبط با سن است. تصویربرداری مغزی از نوع CT یا MRI علائم مختلفی را نشان می‌دهد که نشان دهنده آتروفی کورتیکواستروئید زیر قشری است.
آلزایمر
آتروفی منتشر کورتیکو زیر قشری با کاهش اندازه ساختار‌های واقع در زیر قشر مغز تعریف می‌شود. این نوع آتروفی از علائم بیماری آلزایمر است. این مورد می‌تواند در طول اسکن مغز دیده شود و به تأیید تشخیص در زوال عقل کمک می‌کند. علت این آتروفی ناشناخته است.
نکته بیشتر
آتروفی زیر قشری کورتیکواستروئید تا حد زیادی وابسته به سن است. با این حال، بسیاری از بیماری‌ها را می‌توان به آن نسبت داد که مهمترین آنها بیماری آلزایمر است. در انواع دیگر زوال عقل دیده می‌شود یا پس از ضربه مغزی، تصادف عروقی یا تومور مغزی رخ می‌دهد.
علائم کوچک شدن مغز
علائم آتروفی مغزی به علت و محل مرگ سلول‌ها وابسته است. اما وجود هر یک از این علائم می‌تواند ناشی از دیگر مشکلات باشد. تشخیص این موضوع با پزشک است. بنابراین با مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه نمایید :
- زوال عقلی یا از دست دادن حافظه
- تغییر در خلق‌وخوی، شخصیت و یا رفتار
- اختلال در قضاوت کردن و یا تفکر انتزاعی
- اختلال در حافظه ، تفکر، صحبت کردن، درک، نوشتن و یا خواندن
- تشنج ناشی از فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز
- تشنج و گاهی اوقات از بین رفتن هوشیاری
- مشکلات صحبت کردن و شنیداری
- از دست دادن کنترل حرکت
- اختلال در بینایی (تاری دید یا دو بینی)
- احساس سردرگمی، گیجی، هذیان، بی‌حالی، توهم
- ضعف، از دست دادن حس و یا فلج موضعی
- ایجاد اختلال در تکلم درک و یا خواندن مطالب و انجام فعالیت های روزمره همانند خوردن و لباس پوشیدن دچار مشکل می شوند.
بیماری‌هایی که ممکن است باعث آتروفی مغزی شوند؟
کوچک شدن مغز می‌تواند به علت انواع اختلالات ژنتیکی و یا اختلالات پیش رونده در فرد بروز کند، این اختلالات شامل موارد زیر است:
- آلزایمر
- دمانس یا زوال عقل
- فلج مغزی
- بیماری هانتینگتون که نوعی اختلال ژنتیکی است که موجب انحطاط سلول‌های عصبی در مغز خواهد شد.
- لکودیستروفی نوعی اختلال که به مواد محافظ اطراف سلول‌های عصبی آسیب می‌زند.
- بیماری ام اس نوعی بیماری که مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار خواهد داد و اختلالاتی مانند ضعف، ناهماهنگی و غیره را در بیمار به وجود خواهد آورد.
- بیماری پیک: این بیماری نیز نوعی اختلال زوال عقل است که برخی از مناطق مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ریسک فاکتورهای بیماری آتروفی مغزی
- افزایش سن
- آسیب یا تروما به مغز
- آسیب دیدگی مغزی
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری های ام اس، آلزایمر، بیماری هانتینگتون و یا اختلالات عصبی مشابه
عوارض آتروفی مغز
عوارض آتروفی درمان نشده یا کنترل نشده می‌تواند بسیار جدی باشد و حتی در مواردی تهدید کننده زندگی فرد باشد. این عوارض شامل موارد زیر است :
- عدم توانایی شرکت در فعالیت‌های عادی
- از دست دادن استقلال
- منزوی شدن
- افسردگی
روش های درمانی آتروفی مغز
قبل از شروع به درمان باید بدانید که مهمترین نکته در درمان هر نوع بیماری تشخیص صحیح پزشک می‌باشد. به همین دلیل مراجعه به بهترین پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک با بررسی علائم شما و سوابق پزشکی و تصاویر پزشکی مانند ct-scan و MRI می‌تواند این مشکل و علت به وجودآمدن آن را بفهمد. بنابراین در جلسه حضوری با پزشک هر آنچه که برای شما پیش آمده است را برای ایشان توضیح دهید.
برنامه درمانی که پزشک در اختیار شما قرار می‌دهد با توجه به علت به وجود آمدن این عارضه متفاوت است. اگر علت وجود این عارضه سکته مغزی باشد باید به درمان آن پرداخت. سکته مغزی با دارو‌هایی درمان می‌شود، که لخته خون ایجاد شده را برای بازگرداندن جریان خون به مغز از بین می‌برد. با جراحی نیز می‌تواند یک لخته خون را برداشت یا رگ خونی آسیب دیده را درمان کرد. دارو‌های ضد انعقاد خون و کاهش فشار خون می‌توانند به جلوگیری از سکته مغزی مجدد کمک کنند.
آسیب دیدگی مغزی را می‌توان با جراحی درمان کرد تا از آسیب بیشتر سلول‌های مغزی جلوگیری کرد. هیچ درمانی واقعی برای آسیب مغزی ناشی از بیماری آلزایمر، فلج مغزی، بیماری هانتینگتون یا سرطان خون وجود ندارد. با این حال، برخی از دارو‌ها می‌توانند علائم این بیماری را تسکین دهند.
گفتار درمانی، فیزیوتراپی، درمان‌های دارویی، کار درمانی نیز از دیگر روش‌هایی است که می‌تواند در کنترل و درمان این بیماری تأثیر‌گذار باشد.
پیشگیری از کوچک شدن مغز
ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند به سادگی پیاده روی روزانه باشد. با پیروی از یک برنامه ورزشی منظم، می‌توانید شانس آتروفی مغزی را به حداقل برسانید.
به حداقل رساندن کمبود ویتأمین: ارائه یک رژیم غذایی متعادل و سالم حاوی غذا‌های غنی از ویتأمین‌هایی مانند B۱۲ به شما در جلوگیری از آتروفی مغزی کمک می‌کند.
نوشیدن آب کافی: کم‌آبی می‌تواند باعث افزایش هورمون‌های استرس و آسیب حاد مغزی شود، بنابراین توصیه می‌شود هر روز آب فراوان مصرف کنید.
آیا کوچک شدن مغز خطرناک است ؟
در صورت درمان مناسب و اقدام به موقع می‌توان از عواقب آن جلوگیری کرد اما در شدیدترین اشکال، آتروفی عضلانی می‌تواند برگشت ناپذیر باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید ؟
اگر علائم آتروفی یا کوچک شدن مغز مانند تشنج یا از دست دادن هوشیاری را مشاهده کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
دیدگاه کاربران