سردردهای خطرناک کدامند؟ انواع سردرد

دلایل مختلفی ممکن است باعث بروز سردرد شود. اما باید توجه داشت که سردرد به‌ تنهایی بیماری نیست. شایع ­ترین و بیشترین علت سردردها منشأ عصبی دارند و قریب ۹۸ درصد موارد سردردها خوش­ خیم و قابلیت بهبودی دارند. تنها در یک تا دو درصد به علت ضایعات مغزی و تومورهای مغزی رخ می­دهد که منجر به شکل­گیری سردردهای خطرناک می­شود و باید به آن توجه ویژه داشت. چنانچه طی ۳ هفته متوالی بیش از ۲ سردرد داشتید، باید به فکر درمان آن باشید. دانستن علت سردرد به درمان و حل مشکل کمک شایانی می­کند.
برخلاف تصور بسیاری از افراد سردردهای خطرناک، ناشی از عارضه ­های مغزی نیست. بلکه به دلیل اختلال در عملکرد عروق خونی، عضلات و اعصاب رخ می­دهند. برای مثال انقباض بیش از حد عضلات و نیز گشادشدن شریان ­های خونی موجب می­شود عصب ­های حساس و خاص در مغز تحریک که در نتیجه آن سردرد به وجود می­آید.
ترشح برخی هورمون­ ها مانند استروژن باعث بدتر شدن عارضه و پدیدآمدن سردردهای خطرناک می­شود. این هورمون که بیشتر در خانم­ ها ترشح می­شود. به­خصوص در زمان عادات ماهیانه که نوسانات و تغییرات هورمونی زیادی را متحمل می­شوند، سردرد را در پی دارد. به همین دلیل است که بروز سردردهای متوسط تا شدید در خانم‌ها دوبرابر آقایان است.
سردرد یکی از بدترین عارضه­ هایی است که می­تواند فرد را از پا درآورد. گاهی فرد به سردردهایی مبتلا می­شود که قادر به انجام کارهای روزانه خود نیست و برنامه­ های روزمره آن­ها مختل شده است. برخی افراد حتی گزارش داده ­اند که سردرد آنها آن‌قدر شدید بوده که قادر به بازکردن چشمان خود نیستند. گاهی بیمار در نتیجه سردرد به اختلال بینایی یک‌طرفه یا دوطرفه و یا قرمزی چشم و در مواردی هم به کاهش بینایی یک‌چشم دچار می‌شود که همه اینها نشانه التهاب عصب بینایی است. در صورتی‌که سردرد آن‌ چنان شدید باشد که کارهای روزانه شما را مختل کند و با سرگیجه، حالت تهوع، تب و نیز تغییرات حسی و سفتی در گردن همراه باشد فوراً به پزشک مراجعه کنید.
با این‌حال افراد نباید با بروز این علائم و نشانه­ ها دچار نگرانی و ناراحتی شوند. این بیماری یک مشکل بالقوه پزشکی است و لزوماً خطرناک و اضطراری نیست. بیماران مبتلا به سردرد نباید به مدت طولانی از دارو استفاده کنند. داروهای بدون نسخه شاید برای مدتی سردرد شما را از بین ببرد و مؤثر نیز باشد. ولی در طولانی­مدت باعث آسیب­ های بیشتری می­شوند. مطالعات نشان داده ­اند که مسکن­ های غیرضروری که مدت‌زمان زیادی توسط بیماران و بدون تجویز پزشک استفاده شده است مشکلات کلیوی، آسیب­ های کبدی و نیز زخم­های معده و حتی در مواردی موجب سردردهای خطرناکی شده­اند.
در برخی اوقات سردرد در نتیجه آنفلوانزا یا سرماخوردگی و یا هر دو رخ می­دهد که بیشتر در زمستان شایع است. از علل دیگر سردرد می­توان به استرس و ناراحتی، عارضه ­ها و مشکلات بینایی، کم ­آبی و نیز مصرف زیاد و خودسرانه داروها اشاره کرد.

انواع سردردهای خطرناک

در ادامه به چند نمونه از سردردهای خطرناک اشاره می­کنیم:

سردردهای خوشه­ ای

شیوع این نوع سردرد کمتر از انواع دیگر است. درعین‌ حال شدیدترین نوع درد را ایجاد می­کند. سردردهای خوشه ­ای بیشتر در آقایان که اغلب آنان افرادی سیگاری یا دائم‌الخمر هستند مشاهده می­شود. از هر ۱۰ نفر مرد ۹ نفر به این عارضه مبتلا هستند. درد این نوع سردرد، به طور معمول در یک ساعت معین و هر روز عود می­کند و ممکن است روزها، هفته­ها و حتی ماه‌ها طول بکشد.
در این نوع سردرد حمله به‌صورت گروهی است. به این شکل که در هنگام حمله در یک طرف سردرد شدید و کشنده­ای احساس می­ شود. همچنین در ضمن آن چشم و بینی از همان طرف دچار آبریزش می­شود. استنشاق اکسیژن خالص، در بهبودی این نوع سردرد بسیار حائز اهمیت است. به همین علت به بیمار توصیه می­شود که در فضای باز و هوای پاک چند بار نفس عمیق بکشد. توصیه دیگر برای درمان و کاهش این نوع سردرد این است که از کشیدن سیگار پرهیز شود و بیمار فعالیت استرس ­زا نداشته باشد. سردردهای خوشه ­ای ممکن است بعد از بهبودی نسبی ماه­ها یا سال­ها به سراغ فرد نیاید و فرد تصور کند که کاملاً درمان شده است.

 سردردهای هیجانی یا تنشی

 مهم­ترین علت پیدایش این نوع سردرد انقباض عضلات شانه و صورت، گردن و کاسه سر است. این نوع سردرد بسیار شایع است. این انقباض ­ها از هیجانات عصبی ناشی می­شود.
سردرد هیجانی یا تنشی، هم نامنظم و به طور پراکنده بروز می­کند و هم به شکل مزمن و حاد و طولانی‌مدت فرد درگیر آن می­شود. در برخی بیماران ممکن است پنج‌روز در ماه گرفتار این سردرد شوند.
مکانیسم این نوع از سردردهای خطرناک به این شکل است که از نواحی پیشانی، گردن یا شانه شروع می­شود در ادامه تمام کاسه سر را درگیر می­کند. مدت‌زمان این سردرد از ۳۰ دقیقه و تا ۷ روز هم ممکن است ادامه یابد. ماهیت درد آن فشاری است و خاصیت ضربانی ندارد. سر بیمار دچار سنگینی می­شود و حالت تهوع پیدا می­کند ولی استفراغ نمی­کند.
برای درمان این‌گونه سردردهای پراکنده و نامنظم از قرص­های مسکن استفاده می­شود. ماساژ مکانیکی و آرام شقیقه و گیجگاه و نیز استفاده از کمپرس سردوگرم در ناحیه پیشانی سر به کمک یک حوله، تأثیر بسیار زیادی در کاهش و تسکین درد این نوع سردرد دارد.

سردرد های میگرنی

میگرن یک کلمه یونانی به معنی “نیمه سر” است. این سردرد، سردرد شدید و ضربانی است که گاهی در یک طرف سر بروز می­کند. سردردهای میگرنی طی یک دوره مقدماتی آغاز می­شود و فرد به طور غیرعادی احساس کسالت و خستگی می­کند. در ادامه مکانیسم این بیماری، شخص دچار اختلالات بینایی و فرار از نور، حالت تهوع و استفراغ می­شود. مدت‌زمان دوره مقدماتی از چند دقیقه تا چند ساعت متغیر است و بعد سردرد بروز می­کند.
سردردهای میگرنی هیچ‌گونه ارتباطی به گشادی رگ­ها ندارد. در اسکن مغز هم‌زمان با بروز میگرن، کارکرد و فعالیت ساقه مغز نیز غیرطبیعی می­شود. ساقه مغز ناحیه­ای از مغز است که واکنش­های مربوط به گرسنگی و تنفس را کنترل می­کند. این ناحیه مانند یک فیلتر موجب می­شود که فرد پیغام­های مزاحم و ناخواسته مثل صداهای اضافی را از خود دور کند. چنانچه عملکرد و فعالیت ساقه مغز دچار اختلال شود و به‌خوبی عمل نکند این پیغام­ها به مغز هجمه­ای وارد می­کنند و باعث می­شود که بار اضافی در مغز پر شود.
داروهای صرع که برای جلوگیری از تشنج برای بیماران مبتلا به صرع استفاده می­شود، برای بیماران میگرنی هم تجویز می­شود. این داروهای ضدتشنج سلول­های عصبی را که باعث بروز میگرن شده­اند را غیرفعال می­کنند. آمارها نشان می­دهد که حدود ۷۰ درصد بیماران میگرنی از داروهای ضدتشنج استفاده می­کنند. البته باید توجه داشت که این داروها عوارضی مانند خستگی، اضطراب و ریزش مو را موجب می­شوند.

سردردهای ناشی از عفونت پرده مغزی (مننژیت)

بیماران مبتلا به مننژیت، سردردهای خطرناکی را تجربه می­کنند. درد آن به‌صورت فشاری است که تمام سر را درگیر خود می­کند. در این نوع از سردرد، با استراحت­کردن می­توان عارضه را کاهش داد. حرکات بدنی و فیزیکی نیز در کاهش درد این نوع از ضایعه بسیار مؤثر است. بیماران این نوع عارضه دچار تب و سفتی گردن هستند.

سردردهای ناشی از تومورهای مغزی

سردردهای تومور مغزی در اوایل صبح شدیدتر است که با اختلالات خواب همراه است و بیمار گاهی به علت سردرد از خواب بیدار می­شود. سردردهایی که علت آن تومور مغزی است، معمولأ متناوب است و ماهیت آن حمله­ای است. با بلندکردن اجسام، حرکت ­دادن سر، عطسه و به­خصوص سرفه شدت پیدا می­کند. پزشک با معاینه عصبی و خصوصاً ته چشم، از علت سردرد مطلع می­شود. در ادامه با استفاده از ام­آرآی و سی­تی­اسکن از تشخیص سردرد و عارضه مطمئن­تر می­شود. به کمک جراحی و درمان تومور و نیز انجام رادیوتراپی و شیمی­درمانی می­توان سردرد ناشی از این عارضه را درمان کرد. این دسته از سردردها به علت خونریزی­های ناشی از بیماری­های عروق داخل مغز به وجود می­آید. در رأس این گروه آنوریسم مغز و مالفورماسیونهای عروقی مادرزادی و اکتسابی هستند.

سردردهای ناشی از فشارخون بالا

این مورد یکی از انواع سردردهای خطرناک است که غالباً در ناحیه پس­سر بروز می­کند و با کنترل و درمان فشارخون درد کاهش می­یابد و حتی در مواردی از بین می­رود. زمانی که ماکزیمم فشارخون بیمار به حدود ۲۰ و مینیمم روی ۱۲ باشد این سردرد ظاهر می­شود. این دسته از بیماران با تشخیص کلینیکی و رادیولوژیکی به­وسیله آنژیوگرافی و با روش­های جراحی یا اینترونشن بهبود می­یابند.

سردردهای ناشی از بیماری چشم

عارضه­ های مختلف چشم، سبب بروز سردردهایی مکرر و مداوم در ناحیه پیشانی به‌خصوص هنگام مطالعه و تماشای تلویزیون می­شوند. بیماری آب‌سیاه، موجب بروز سردرد در ناحیه پیشانی می­شود و درد در همین ناحیه متمرکز می­شود و با درد شدید و تهوع همراه است.

سردرد ناشی از بیماری سینوزیت

سینوس­ها در ناحیه قدامی سر و پیشانی قرار دارند. عفونت و التهاب آنها موجب ایجاد عارضه سینوزیت می­شود که منجر به سردردهای خطرناکی می­شود. دردهای آن با دراز­کشیدن و حرکت سر شدت می­یابد. حداکثر شدت آن بعد از بیدار­شدن رخ می­دهد. با درمان عفونت و التهابات سینوس­ها سردرد نیز از بین می­رود.

سردرد ناشی از عفونت­ های دندانی

دندان‌دردهای شدید، سردرد را در پی دارد. با درمان و ازبین‌بردن عفونت دندان، سردرد ناشی از آن نیز درمان می­شود.

سردردهای ناشی از حساسیت (آلرژیک)

درنتیجه تماس فرد با ماده حساسیت­زا، این نوع سردرد ایجاد می­شود. این نوع سردرد همراه با علائم و نشانه­های حساسیتی و آلرژیکی مثل آبریزش بینی، گرفتگی بینی، سرفه، عطسه و برخی اوقات اسهال نیز بروز می­کند. با کنترل عارضه حساسیت و آلرژی، سردرد بیمار نیز مرتفع می­شود.