آیا تا به حال متوجه انقباضات غیرارادی در عضلات صورت خود شده‌اید؟ اگر این انقباض‌ها در یک طرف صورت رخ دهد و به مرور زمان بیشتر شود، ممکن است نشانه یک اختلال عصبی به نام همی فاسیال اسپاسم یا اسپاسم صورت باشد. اتقباض یک طرف صورت یا همی فاسیال اسپاسم زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما خوشبختانه درمان‌های موثری برای آن وجود دارد. در این مقاله، آشنایی با اسپاسم همی فاسیال، علل، علائم و روش‌های درمان آن را به صورت کامل بررسی می‌کنیم. برای آشنایی با این موارد تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
همی فاسیال اسپاسم یا انقباض عضلات صورت چیست؟
همی فاسیال اسپاسم یک اختلال عصبی است که باعث انقباض‌های غیرارادی در عضلات یک طرف صورت می‌شود. این انقباض‌ها معمولاً بدون درد هستند، اما در طول زمان شدیدتر می‌شوند. علت اصلی این اختلال عصبی معمولاً فشار یک رگ خونی روی عصب صورت است. در برخی موارد، علت مشخصی برای بیماری پیدا نمی‌شود که به آن اسپاسم همی فاسیال ایدیوپاتیک می‌گویند. این اختلال هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد، اما زنان بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض خطر هستند. عواملی همچون استرس، اضطراب و خستگی نیز احتمال بروز این اختلال را افزایش می‌دهند. انقباض عضلات صورت به خودی خود خطرناک نیست، اما در موارد شدید باعث ایجاد مشکل در بینایی یا صحبت کردن فرد می‌شود.
تفاوت اسپاسم همی فاسیال و اختلال تیک
همی فاسیال اسپاسم و اختلال تیک، دو نوع انقباض غیرارادی صورت هستند که از نظر علت، ماهیت و نحوه بروز با یکدیگر تفاوت دارند. اسپاسم همی فاسیال معمولاً به دلیل تحریک یا آسیب به عصب صورت (عصب هفتم) ایجاد می‌شود. این بیماری، باعث حرکات سریع و غیرقابل کنترل یک طرف صورت می‌شود و بیمار نمی‌تواند آن‌ها را به‌صورت ارادی متوقف کند. در مقابل، تیک صورت معمولاً علت عصبی یا روانی دارد و یک یا هر دو طرف صورت و حتی سایر قسمت‌های بدن را درگیر می‌کند. تشخیص این دو اختلال گاهی دشوار است و نیاز به بررسی دقیق سابقه بیماری و معاینه بالینی بیمار وجود دارد.
علت همی فاسیال اسپاسم
همان‌طور که در بالا نیز اشاره کردیم، علت اصلی اسپاسم همی فاسیال معمولاً فشار یک رگ خونی روی عصب صورت است. این فشار باعث اختلال در عملکرد عصب و در نتیجه انقباض عضلات می‌شود. در موارد دیگر، عللی مانند تومورهای مخچه یا آسیب به عصب صورت نیز باعث ایجاد این اختلال می‌شوند. از جمله علت‌های اصلی این اختلال عبارتند از:
- فشار رگ خونی روی عصب صورت
- تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در سر و گردن
- آسیب به عصب صورت
- علل ناشناخته (ایدیوپاتیک)
علائم اسپاسم همی فاسیال
اولین علامت این اختلال معمولاً انقباضات مکرر و غیرارادی در پلک است. با گذشت زمان، این انقباض‌ها ممکن است به سایر قسمت‌های همان طرف صورت گسترش پیدا کنند. این انقباض‌ها بیشتر بدون درد هستند و موجب بسته شدن اجباری پلک‌ها می‌شوند. معمولا این گرفتگی و اسپاسم عضلات در زمان فشارهای عصبی و خستگی شدیدتر می‌شود. علائم این اختلال عبارتند از:
- لرزش غیرعادی در یک طرف صورت
- انقباض عضلانی در پلک به صورت کشیدگی خفیف یا بلفارواسپاسم که در زمان اضطراب یا خستگی شدید بروز می یابد. این اسپاسم پلک می تواند موجب بسته شدن کامل پلک یا پارگی شود.
- انقباض در قسمت هایی از صورت مانند ابرو، گونه، اطراف دهان مانند لب ها، چانه، فک و گردن فوقانی.
- اختلال در شنوایی
- زنگ زدن گوش (وزوز گوش)
- گوش درد، به ویژه در پشت گوش
- اسپاسم هایی که در کل صورت پایین می آیند.
تشخیص بیماری اسپاسم عضلانی صورت
پزشک معمولا برای تشخیص اسپاسم صورت یا همی فاسیال اسپاسم، معاینه عصبی انجام می‌دهد تا عملکرد عصب‌ها و عضلات را بررسی کند. همچنین، سوابق بیماری فرد نیز توسط پزشک بررسی می‌شود. پزشک متخصص پس از معاینه اولیه از تصویربرداری مغناطیسی (MRI) برای بررسی فشار روی عصب صورت یا وجود تومور استفاده می‌کند. اگر در آزمایشات تصویربرداری، تومور یا ضایعات پیدا نشوند، پزشکان احتمال وجود فشار از سمت رگ خونی را می‌دهند. متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص دقیق‌تر و رد بیماری‌های دیگر، از آزمایش الکترومیوگرام (EMG) استفاده می‌کند. به صورت کلی روش‌های تشخیص این اختلال عبارتند از:
- معاینه فیزیکی
- بررسی سوابق بیماری
- روش‌های تصویربرداری مانند ام آر آی و سی‌تی اسکن
- الکترومیوگرافی (EMG)
درمان همی فاسیال اسپاسم
روش‌های درمانی مختلفی برای درمان اسپاسم عضلات صورت وجود دارد که شامل مصرف دارو، تزریق بوتاکس و جراحی می‌باشند. بهتر است بدانید که مصرف دارو برای درمان این بیماری معمولا تاثیر زیادی ندارد و استفاده از داروها معمولاً عوارض مختلفی به همراه دارد. در موارد خفیف که اختلال فقط در اطراف چشم یا لب است، تزریق بوتاکس مفید می‌باشد. بسیاری از بیماران با تزریق بوتاکس درمان می‌شوند. اما، در موارد شدیدتر، یا زمانی که بوتاکس نتیجه مطلوبی ندارد، جراحی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. روش‌های درمان همی فاسیال اسپاسم عبارتند از:
- دارو درمانی
- تزریق بوتاکس
- جراحی
دارودرمانی
درمان انقباض عضلات صورت به شدت علائم و علت اصلی آن بستگی دارد. پزشکان در موارد خفیف، داروهایی تجویز می‌کنند که سیگنال‌های عصبی را مهار می‌کنند و انقباضات را کاهش می‌دهند. برخی از این داروها عبارتند از:
- کاربامازپین (Tegretol®)
- کلونازپام (Klonopin®)
- باکلوفن (Lioresal®)
تزریق بوتاکس
تزریق سم بوتولینوم (Botox) یکی از موثرترین روش‌های درمان است. این روش معمولا به عنوان درمان اصلی برای انقباض‌های خفیف صورت انجام می‌شود. این تزریقات به طور موقت عضلات را ضعیف کرده و اسپاسم را متوقف می‌کنند. اثر این درمان معمولاً بین سه تا شش ماه باقی می‌ماند و نیاز به تزریق مجدد است. به صورت کلی پزشکان از این روش برای درمان اسپاسم‌های اطراف چشم و لب استفاده می‌کنند.
جراحی
یکی از روش‌های درمان اسپاسم عضلات صورت، جراحی است که معمولا برای انقباضات شدید استفاده می‌شود. در مواردی که نیاز به جراحی باشد، پزشک از روش دکمپرسیون میکروواسکولار استفاده می‌کند. در این عمل، بین عصب صورت و شریانی که به آن فشار می‌آورد، یک لایه محافظ (مثل چربی، عضله یا نوار تفلون) قرار داده می‌شود تا شریان دیگر با عصب تماس نداشته باشد. این عمل توسط جراحان مغز و اعصاب انجام می‌شود که در عمل جراحی قاعده جمجمه تجربه کافی دارند. پیشنهاد ما به شما پروفسور محمد صمدیان یکی از جراحان برجسته کشور هستند که تجربه بالایی در اعمال جراحی قاعده جمجمه دارند.
یکی از عوارض احتمالی این جراحی کاهش شنوایی است، زیرا عصب شنوایی و عروق آن نزدیک به عصب صورت قرار دارند. اما با استفاده از دستگاه‌های مخصوص برای نظارت بر شنوایی در طی عمل، این عارضه به ندرت اتفاق می‌افتد. به همین علت مراجعه به جراحان و متخصصان ماهر اهمیت ویژه ای دارد.
پیشگیری از اسپاسم همی فاسیال
هیچ روش قطعی برای پیشگیری از اسپاسم همی فاسیال وجود ندارد، زیرا این اسپاسم‌ها غیرارادی هستند، اما با رعایت برخی نکات می‌توان علائم این نوع اسپاسم‌ها را کاهش داد. در زیر به نکات مهم برای کاهش علائم این انقباضات اشاره می‌کنیم:
- استراحت کافی و جلوگیری از خستگی
- مدیریت استرس و اضطراب
- کاهش مصرف کافئین و سایر محرک‌ها
- رعایت سبک زندگی سالم
کلام پایانی
همی فاسیال اسپاسم یک اختلال طولانی مدت است، اما با تشخیص به‌موقع و درمان‌های مناسب می‌توان علائم آن را کنترل کرد و کیفیت زندگی افراد را افزایش داد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این مشکل مواجه هستید، مراجعه به یک پزشک متخصص گامی موثر برای درمان این اختلال است. پروفسور محمد صمدیان یکی از متخصصان با تجربه در این زمینه است که از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی برای درمان این اختلال استفاده می‌کند. با مراجعه به ایشان، می‌توانید از تشخیص دقیق و درمان‌های موثر بهره‌مند شوید و زندگی خود را بدون نگرانی ادامه دهید. برای مشاوره و دریافت نوبت، همین حالا با ما تماس بگیرید.
خیر، اسپاسم صورت یک اختلال ارثی نیست و احتمال انتقال این اختلال در افراد مبتلا به اسپاسم و انقباض صورت به فرزندانشان بسیار کم است.
خیر، هیچ درمان تضمینی برای اسپاسم همی فاسیال وجود ندارد. در اکثر افراد، با انجام روش‌های مختلف، علائم این اختلال درمان می‌شوند.
اگر داروی خوراکی یا درمان تزریقی را انتخاب کنید، بهتر است درمان را طولانی مدت ادامه دهید. اگر درمان را متوقف کنید، اسپاسم شما دوباره عود می‌کند. جراحی معمولا علائم را برطرف می‌کند، اما با جراحی نیز احتمال بازگشت انقباضات وجود دارد.
دیدگاه کاربران