صرع نوعی اختلال عصبی مرکزی یا اختلال نورولوژیکی می باشد که در آن فعالیت سلول های عصبی در مغز دچار اختلال می شود و منجر به تشنج در فرد خواهد شد و در این زمان رفتار، علائم و احساسات غیرطبیعی از جمله از دست دادن هوشیاری اتفاق میفتد. گاهی علت صرع اختلالی ساختمانی در مغز مانند تومور می باشد اما در اغلب موارد بدون علت رخ خواهد داد. برخی از کودکان مبتلا حملات تشنجی آنها به دنبال یک محرک حسی مانند نورهای شدید بروز خواهد کرد و گاهی هیچ عامل شروع کننده ای وجود ندارد. از علت های ناشناخته صرع تومورهای مغزی، بیماری هایی که می توانند بر رگ های خونی اثر می گذارند و انواع سموم می باشد. علاوه بر موارد ذکر شده یکی از علت های تشنج تب بالا می باشد. در ادامه به بررسی صرع و نحوه درمان آن میپردازیم.
صرع چیست ؟
صرع نوعی بیماری است که باعث تشنج های پی در پی و غیر قابل کنترل و تشخیص می شود. این بیماری از رایج ترین بیماری های عصبی دنیا است که در هر سنی ممکن است به دنبال اختلالاتی که در عصب ایجاد می شود رخ دهد. بسیاری از افرادی که مبتلا به این بیماری هستند با وجود مصرف دارو ممکن است همچنان دچار حملات تشنجی شوند که غیر قابل کنترل است.
زمانی که حمله صرع رخ می دهد ، علائم غیر طبیعی از بیمار مانند از دست رفتن هوشیاری رخ می دهد و فرد بعد از پایان تشنج حتی به یاد نیائرد چه اتفاقی افتاده است. . این حملات تشنجی ممکن است در حد چند ثانیه باشد که فرد به صورت خیره می مانند یا تشنج ها باعث می شوند کنترل حرکات دست و پا را از دست بدهد. ممکن است بیماری تشنج کند اما صرع نداشته باشد ، برای تشخیص این بیماری با توجه به حساسیت این موضوع، حتما به بهترین دکتر مغز و اعصاب مراجعه نمایید.
علائم بیماری صرع
علامت اصلی این بیماری تشنج‌های مکرر است. با این حال، اگر فردی یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کند، باید به دنبال مراقبتهای پزشکی باشد، زیرا ممکن است به صرع مبتلا باشد.
- تشنج بدون تب
- بی‌هوشی کوتاه یا گیجی
- غش‌های ضعیف متناوب، که طی آن کنترل روده یا مثانه از دست برود
- سفتی ناگهانی و بدون دلیل مشخص در اندام ها
- افتادن ناگهانی و بدون دلیل
- پلک زدن‌های ناگهانی و بدون محرک‌های آشکار
- جویدن‌های ناگهانی و بدون هیچ دلیل روشن
- گیجی موقت و عدم توانایی برقراری ارتباط
- حرکات تکراری غیرارادی
- وحشت یا عصبانیت بدون هیچ دلیل مشخصی
علت بیماری صرع چیست؟
این بیماری علت های خاصی دارد و علت ها سبب یروز تشنج هایی می شوند که منجر به این بیماری می شوند. در واقع علت های بیماری شناخته شده نیستند و فقط برخی عوامل موجب بروز این تشنج ها می شوند.
یکی از مهمترین علت هایی که ممکن است شرایط ابتلا به صرع را فراهم کند آسیب دیدگی هایی سر است . گاهی این آسیب دیدگی ها منجر به از دست دادن حافظه و هوشیاری و در نهایت تشنج های مکرر می شود که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. سکته مغزی نیز از دیگر علت هایی است که ممکن است منجر به این بیماری شود.
کم خوابی، بی خوابی، پرخوابی ، عدم رعایت بهداشت تغذیه و بهداشت روانی مانند استرس، خشم، هیجان ، خستگی مفرط، کم آبی و استفاده از مواد مخدر یا محرک از جمله علت هایی است که منجر به تشدید حملات تشنجی می شود.
در بسیاری از موارد، علت دقیق این مشکل مشخص نیست. اما برخی محققان عوامل ژنتیکی را علت بروز آن می‌دانند. به طور کلی عواملی که این خطر را افزایش دهند عبارتند از:
- ضربه به سر، مانند حادثه رانندگی
- بیماری های مغزی، از جمله سکته مغزی و تومورها
- بیماری‌های عفونی، مانند انسفالیت ویروسی
- سیستیک فیبروزیس
- آسیب قبل از تولد یا آسیب مغزی که قبل از تولد رخ می‌دهد
- شرایط رشد، از جمله اوتیسم و نوروفیبروماتوز
طبق مقاله ای از CDC، صرع به احتمال زیاد در کودکان زیر ۲ سال و بزرگسالان بالای ۶۵ سال ایجاد میشود.
انواع صرع
صرع کوچک
صرع کوچک در کودکان موجب خواهد شد که کودک برای چند ثانیه مات و مبهوت باقی بماند. در این حالت کودک واکنشی نشان نخواهد داد و هوشیار نمی شود و بعد از چند ثانیه کودک به حالت عادی بر میگردد. این حالت در صورتی که در سنین مدرسه با علائمی مانند افت تحصیلی مواجه خواهد شد. این نوع از صرع با نوار مغزی تشخیص داده می شود.
صرع متوسط
این تشنج با حالت گیجی خود را نشان می دهد به طوری که ارتباط فرد با محیط قطع و حرکات خودکاری و غیرارادی در فرد بروز خواهد کرد. این حالت برعکس صرع کوچک طولانی تر می باشد و حدودا ۱ الی ۲ دقیقه به طول خواهد انجامید. در این زمان فرد کاملا گیج است و واکنشی از خود نشان نمی دهد. بعد از پایان حمله و هوشیاری چیزی به خاطر نمی آورد و فرد دچار خواب آلودگی شدید خواهد شد.
صرع بزرگ
صرع بزرگ شخص بدون هشدار یا علائم قبلی، ناگهان دچار سفتی در عضلات خود می شود و به زمین میفتد. سپس فرد دچار تشنج شده و تکان های غیرارادی برای مدت ۱ الی ۲ دقیقه طول خواهد کشید. بعد از چند دقیقه عضلات شل می شود و ممکن است فرد دچار بی اختیاری ادرار شود.
تشنج های کانونی یا غیر منتشر
هنگامی که تشنج در یک ناحیه از مغز باشد، به آن تشنج کانونی یا نسبی گفته می شود.
تشنج کانونی ساده
در این نوع تشنج هوشیاری فرد از بین نمی رود. امکان دارد فرد تصویر، بو، احساس، مزه یا صدای اشیا اطراف به گونه دیگری تجربه کند. این نوع از تشنج می تواند منجر به پرش ناخواسته اعضای بدن مانند دست ها و پاها و علائم حسی خود به خودی مانند مورمور شدن، سرگیجه و یا نورهای خیره کننده خواهد شد.
تشنجات کانونی Dyscognitive
این نوع تشنج هوشیاری و آگاهی را از بین خواهد برد و میتواند موجب شود هوشیاری برای دوره ای از بین برود. این تشنج ها می تواند باعث به حرکات خیره کننده و بی هدف از جمله چرخش دست ها، جویدن، بلعیدن یا راه رفتن دایره وار می شود.
بیماری صرع عمومی یا منتشر
این نوع از تشنج تمام قسمت های مغز را درگیر خواهد کرد.
تشنج غایب : تشنج غایب یا پتی مال با حرکات جزئی و خیره شدن مشخص می شود. این حالت می تواند موجب کاهش هوشیاری شود.
تشنج تونیک : این نوع از تشنج می تواند منجر به سفت شدن عضلات شود. این تشنجات عموما بر روی عضلات پشت، بازوها و پاها تاثیر میگذارد و منجر به افتادن فرد بر روی زمین می شود.
تشنجات کلونیک : این نوع از تشنج با حرکات ریتمیک و پرشی عضلات رابطه دارد که بر روی گردن، صورت و دست ها تاثیر می گذارد.
تشنجات میوکلونیک : این نوع از تشنج به صورت تنش های پرشی کوتاه مدت و ناگهانی دست ها و پاها ظاهر خواهد شد.
تشنجات آتونیک : این نوع از تشنج موجب از دست رفتن کنترل عضلات خواهد شد.
تشنجات تونیک – کلونیک : تشنجات تونیک – کلونیک یا گراندمال منجر به از دست دادن هوشیاری، سفتی و لرزش بدن و گاهی از دست دادن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان انجام شود.
آزمایش و تشخیص صرع چگونه است؟
پزشک متخصص سابقه پزشکی فرد و علائمی را که تجربه کرده است، از جمله شرح و جدول زمانی تشنج‌های گذشته را برای تشخیص بررسی می‌کند. همچنین پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین نوع تشنج در فرد درخواست کند. بر اساس این نتایج، پزشک میتواند گزینه‌های درمانی مانند داروهای ضد تشنج را توصیه کند. چندین نوع آزمایش تصویربرداری وجود دارد که میتواند به پزشک در تشخیص کمک کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- (EEG) ای ای جی، به دنبال امواج غیر طبیعی مغز است
- اسکن CT و MRI، برای تشخیص تومورها یا سایر بی نظمی‌های ساختاری
- اسکن MRI عملکردی، که میتواند عملکرد طبیعی و غیر طبیعی مغز را در مناطق خاص شناسایی کند
- سی تی اسکن با انتشار تک فوتون، که احتمالا بتواند محل اصلی تشنج را در مغز پیدا کند.
- یک تصویر مغناطیسی فالوگرام، که میتواند بی‌نظمی در عملکرد مغز را با استفاده از سیگنال‌های مغناطیسی شناسایی کند.
پزشک همچنین ممکن است از آزمایش خون برای شناسایی هرگونه بیماری زمینه‌ای که میتواند باعث این بیماری شود، استفاده کند. آزمایشات عصبی به پزشک کمک می‌کند تا نوع صرع را در فرد تعیین کند.
درمان بیماری صرع چگونه انجام میشود؟
اکثر افراد مبتلا به صرع می‌توانند با مصرف یک داروی ضد تشنج به نام داروی ضد صرع از این مشکل خلاص شوند. برای کنترل این بیماری از داروهایی برای کنترل تشنجات استفاده می شود . مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و کنترل دور دارو ها در روند کنترل و درمان تاثیر گذار است. به طور کلی این بیماری قابل کنترل است و نگرانی وجود ندارد.
اگر دارو ها نتیجه مورد نظر را ندهد از جراحی های اختصاصی برای کنترل حملات استفاده می شود.در تعداد کمی از موارد، استفاده از عمل جراحی برای بیماری صرع میتواند عوارض جانبی همچون ایجاد تغییرات دائمی در توانایی ادراک (تفکر) برای فرد به همراه داشته باشد. جهت درمان ابن بیماری باید به متخصص داخلی مغز و اعصاب مراجعه کنید.
AED ها
توجه به این نکته مهم است که برخی از داروها ممکن است از تشنج در یک فرد جلوگیری کنند اما در فرد دیگر موثر نباشد. همچنین، حتی زمانی که فرد داروی مناسب را پیدا می‌کند، یافتن دوز ایده آل ممکن است مدتی طول بکشد. یک پزشک برای کمک به جلوگیری از تشنج ممکن است داروهای ضد صرع AED تجویز کند.
بنا به تحقیقات انجام شده، AED ها در حدود ۶۰-۷۰٪ موارد به کنترل تشنج کمک می‌کنند. نوع تشنج در شخص تعیین کننده ی این مورد است که پزشک داروی خاصی را تجویز کند. AED ها اکثرا مصرف خوراکی و به شکل قرص یا شربت هستند. داروهای رایج برای درمان صرع عبارتند از:
- اسید والپروئیک
- کاربامازپین
- لاموتریژین
- لووتیراستام
اگر این داروها موثر نباشند، گزینه‌های دیگری شامل جراحی، تحریک عصب و یا رژیم غذایی خاص پیشنهاد میشود. دکتر محمد صمدیان استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی با علم روز و سال ها تجربه در زمینه جراحی صرع (جراحی تشنج) یکی از بهترین جراحان مغز و اعصاب در این زمینه محسوب می گردند.
چه زمانی از عمل جراحی استفاده میشود؟
مهم ترین گزینه تشخیص جراح مغز و اعصاب در جلسه مشاوره و پس از معاینات بالینی و بررسی سابقه بیمار است لذا انتخاب جراح حاذق و آگاه در این اتخاذ تصمیم صحیح بسیار ارزشمند است اما به صورت یک قانون کلی می توان گفت اگر حداقل دو دارو در کنترل تشنج بی‌اثر بوده باشند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند که میتواند تشنج را کاهش دهد یا از بین ببرد. یک مطالعه در سوئد نشان داد که ۶۲ درصد بزرگسالان و ۵۰ درصد کودکان مبتلا به صرع پس از جراحی حدود ۷ سال هیچ تشنجی نداشتند. براساس موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، برخی از گزینه‌های جراحی عبارتند از :
لوبکتومی
در طی این روش، جراح بخشی از مغز را که در آن تشنج شروع میشود، خارج می‌کند. این قدیمی‌ترین نوع جراحی برای این بیماری است.
ترانس تراپ چندگانه subpial
در طی این روش، یک جراح چندین برش برای کاهش تشنج در یک قسمت از مغز ایجاد می‌کند.
جسم پینه ای
جراح اتصالات عصبی بین دو نیمه مغز را قطع می‌کند. این باعث میشود تشنج از یک طرف مغز به طرف دیگر گسترش پیدا نکند.
کاشت دستگاه
یکی‌دیگر از گزینه‌های جراحی کاشت دستگاهی در قفسه سینه برای تحریک عصب واگ در پایین گردن است. این دستگاه برای کمک به کاهش تشنج، تحریک الکتریکی را به مغز می‌فرستد.
با اینکه تحت عمل جراحی ممکن است دفعات و شدت تشنج افراد کاهش یابد اما با این حال، معمولاً ادامه مصرف داروهای ضد تشنج برای چندین سال پس از عمل مهم است.
دیدگاه کاربران