تفاوت بین تومور مغزی اولیه و تومور مغزی متاستاتیک (ثانویه) در چیست؟

مغز تمام حواس ما را پردازش می کند و نقطه شروع احساسات و حرکات ما است. این پیام ها از طریق نخاع و اعصاب سر به سراسر بدن ارسال و دریافت می شوند. شبکه مغز و نخاع ، سیستم عصبی مرکزی (CNS) نامیده می شود. مغز توسط جمجمه محافظت می شود ، در حالی که مهره های ستون فقرات از نخاع محافظت می کند. محافظت بیشتر توسط مایعی به نام مایع مغزی نخاعی که هم مغز و هم نخاع را احاطه کرده است، انجام می شود.
تومورها می توانند به طور مستقیم سلول های مغز را از بین ببرند. همچنین می توانند با التهاب ، فشار آوردن بر سایر قسمت های مغز و افزایش فشار در داخل جمجمه ، به سلول ها آسیب برسانند.علت تومورهای اولیه مغز ناشناخته است. عوامل خطر بسیاری وجود دارد که می تواند نقش داشته باشد. تومورها می توانند در هر سنی رخ دهند ، اما انواع مختلف آن بیشتر در یک گروه سنی مشخص مشاهده می شود. در بزرگسالان ، گلیوم و مننژیوم شایع ترین است.

تومور های مغزی اولیه

تومورهای مغزی اولیه در خود مغز یا در بافت های نزدیک مغز مانند غشاهای پوشش دهنده آن، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غدد پینه آل ایجاد می شوند و جز در موارد نادر از مغز به دیگر قسمت های بدن سرایت نکرده و ریشه نمی دوانند. رشد این تومورها زمانی شروع میشوند که سلول های طبیعی و نرمال به جهش هایی در DNA های خود دست پیدا میکنند. این جهش به سلول ها اجازه رشد و تقسیم شدن داده تا زمان مرگ سلول ها به زندگی خود ادامه خواهند داد.  پاتولوژیست ها تومورهای مغزی اولیه را در دو گروه طبقه بندی می کنند:

تومورهای گلیال

تومورهای گلیال (تومور بدخیم بدون متاستاز که از نورگلی ها درست شده است) و یا تومورهای غیر گلیال. تومورهای گلیوم در نتیجه رشد سرطانی سلولهای حمایتی و یا گلیال به وجود آمده و شامل سلول های ساختمان اسکلتی و نگهدارنده مغز و نخاع می باشد.

تومورهای غیر گلیال

تومورهای غیر گلیال بر سطح بیرونی و یا درونی ساختار های داخلی مغز مانند اعصاب، رگهای خونی و غدد ریشه می دوانند.

شایعترین تومورهای اولیه مغزی مننژیوم هستند که ۲۷٪ کل تومورهای اولیه مغز را نشان می دهد و گلیوبلاستوما ۲۳٪ کل تومورهای اصلی مغز را نشان می دهد. بسیاری از این تومورها از نظر بالینی تهاجمی و درجه بالا هستند. علت تومورهای اولیه مغز ناشناخته است ، اگرچه عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در پیشرفت آنها نقش داشته باشد.

انواع مختلفی از تومور های اولیه مغز 

گلیوماس

این نوع از تومورها که در مغز یا نخاع شروع می شوند شامل آستروسیتوم ها ، اپندیموما، گلوبلاستوما، الیگوستروکتومی ها والیگودندرولیوم ها  نیز می شوند.

مننژیوم

مننژیوم ، نوعی تومور است که از غشاهای مغز و نخاع مننژ تشکیل شده است و اکثر آنها غیر قابل تشخیص است.

نوروم آکوستیک

نوروم آکوستیک از تومورهای خوش خیم می باشند که در اعصاب که کنترل توازن و شنوایی را از گوش داخلی به مغز کنترل میکند را توسعه می دهد.

آدنوم هیپوفیز

آدنوم هیپوفیز خوش خیم و در غده هیپوفیز مغز تشکیل می شود. این تومورها میتواند با تاثیر بر روی هورمون های هیپوفیز کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند.

مدولوبلاستوم

مدولوبلاستوم جز شایعترین تومورهای سرطانی در کودکان هستند که در قسمت پسین مغز شروع و تمایل دارند که از طریق مایع نخاعی گسترش پیدا کنند. این تومور ها در بزرگسالان کمتر رخ میدهد.

تومورهای سلول های بنیادی

این تومور ها در کودکی که در آن بیضه ها و یا تخمدان ها شکل میگیرند، ایجاد شود و گاهی میتواند بر سایر قسمت های بدن مانند مغز را تحت تاثیر قرار دهند.

کرانیوفارنژیوم

کرانیوفارنژیوم نابارور در نزدیکی غده هیپوفیز که در آن هورمون هایی ترشح میشوند که بسیاری از اعمال بدن را کنترل و شروع می شود. همانطور که گسترش پیدا می کند، میتواند غده هیپوفیز و دیگر ساختارهای مغز را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

علائم و نشانه های تومورهای اولیه

تومورهای مغزی علائم و نشانه های غیر اختصاصی و خاص ایجاد می کنند. علائم غیر اختصاصی شامل سردرد است که در نیمی از بیماران رخ می دهد اما بندرت یافتن تومورهای داخل جمجمه است و حالت تهوع و استفراغ که به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه ایجاد می شود.
علائم خاص با توجه به محل قرار گیری تومور و اندازه آن متفاوت است. علائم شامل موارد زیر است :

• مشکلات بینایی و شنوایی
• تشنج
• خستگی 
• و غیره

تشخیص و درمان تومورهای اولیه 

تشخیص تومور مغزی بهتر است توسط MRI جمجمه انجام شود. درمان ها با توجه به وضعیت بیمار شامل جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی یا تشعشع درمانی و عوارض آن، رادیوتراپی ، درمان هدفمند دارویی است.

تومور های ثانویه

تومورهای متاستیک یا ثانویه، تومورهای سرطانی هستند که ابتداءا در بخش های دیگر بدن ریشه می زنند. برخی از این سلول های سرطانی از طریق خون و یا سلول های مجاور به مغز راه می یابند. از بافتی که سلول های سرطانی از آنجا منشاء می گیرند به عنوان سرطان اولیه یاد می شود. تومورهای مغزی متاستیک اغلب شامل متاستاز یا همان ضایعات ثانویه مغزی هستند که دورتر از منشاء اصلی سرطان ریشه می گیرند.
تومورهای متاستاتیک یا ثانویه، شایع ترین نوع تومور مغزی هستند. در حال حاضر ابتلا به ضایعات ثانویه مغزی رو به افزایش است چرا که افراد مبتلا به سرطان اولیه( که از بافت های دیگر بدن آغاز شده است) مدت زمان بیشتری عمر می کنند و در نتیجه ممکن است با مشکلات بعدی نیز روبرو شوند.
متداول ترین انواع سرطان که باعث تومورهای متاستاتیک مغز می شوند ، سرطان های ریه ، پستان ، پوست (ملانوم) ، روده بزرگ ، کلیه و غده تیروئید است. برخی از تومورهای متاستاتیک مغز سالها پس از سرطان اولیه ظاهر می شوند. دیگران آنقدر سریع متاستاز می کنند که قبل از سرطان اولیه شناسایی می شوند.
در موارد دیگر ، بدن قادر به از بین بردن سرطان اولیه است اما تومور متاستاتیک مغز را از بین نمی برد. هنگامی که این اتفاق می افتد ، سرطان اولیه ممکن است ناشناخته باشد.

رایج ترین سرطان های متاستاتیک

• سرطان سینه
• سرطان کولون
• سرطان کلیه
• سرطان ریه
• ملانوما

علائم تومور های ثانویه

علائم متاستاز مغز بسته به اینکه کدام قسمت از مغز تحت تأثیر قرار گرفته باشد متفاوت است. سایر بیماری ها نیز می توانند همان علائم متاستاز مغز را ایجاد کنند. در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید. بعد از معاینه مشخص می شود که آیا شما دچار این بیماری هستید یا خیر.
شایعترین علامت متاستاز مغز سردرد است. سردرد ممکن است به دلیل فشار دادن تومور بر روی مغز ، تورم ( ادم ) ، خونریزی یا هیدروسفالی باشد. سایر علائم و نشانه های متاستاز مغز عبارتند از:

• ضعف یا بی حسی در قسمت های بدن مانند صورت ، دست ها یا پاها
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده (بی اختیاری)
• تهوع و استفراغ
• مشکلات حافظه و گیجی
• تغییر در رفتار و شخصیت
• مشکلات تعادل
• مشکلات گفتار
• مشکلات بلع
• تشنج

جهت درمان تومور های مغزی مراجعه به بهترین جراح مغز واعصاب ضروری است. تیم جراحی با بررسی علائم ، شرایط بیمار و نوع تومور بهترین روش درمانی را انتخاب می کند.درمان زودهنگام می تواند از بروز  عوارض جلوگیری کند.