تنگی کانال نخاعی کمر موجب درد در ناحیه پشت و پا می‌شود، تنگی مجرای نخاعی کمری زمانی ایجاد می‌شود که مجرای نخاع و مجرای عصبی در ناحیه پشت تنگ شده و به نخاع و ریشههای عصب فشار وارد می‌کند. اکثر افراد دارای تنگی کانال نخاعی کمر، رفته رفته با افزایش سن متوجه این بیماری می‌شوند، اگرچه تعداد کمی از افراد به صورت مادرزادی با این بیماری متولد می‌شوند.
- آرتروز ستون فقرات(استئوآرتروز، اسپاندیلیتیس) ممکن است در برآمدگی استخوانی که در مفاصل گسترش می‌یابد نقش داشته باشد.
- برآمدگی استخوانی(موسوم به استئوفیت) ممکن است تا مجرای ستون فقرات و یا ریشههای عصبی ناحیه کمر پیش رود و موجب ایجاد فشار در نخاع یا اعصاب شود.
- ممکن است آسیب‌های دیسک انحطاطی در ناحیه پشت در ایجاد بیماری تنگی مجرای نخاعی نقش داشته باشد. دیسک موجب ایجاد فتق در نزدیکی مجرای عصبی شده و در نتیجه ریشه عصب نخاعی تحت فشار قرار می‌گیرد.
- لغزش مهره
- کژپشتی کمری حاد
- ممکن است در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی کمر مادرزادی (مثل آکندروپلازی، کوتاهی قد) علائم بیماری از سن ۱۵ سالگی افزایش یابد.
- غالباً زمانیکه نخاع یا ریشههای عصبی تحت فشار قرار می‌گیرند، درد و سایر علائم بیماری گسترش می‌یابند.
- غالباً در بیماری تنگی کانال نخاعی کمر، یکی از سه سطح ناحیه پشت تحت تاثیر قرار می‌گیرد: L3-L4، L4-L5، و L5-S1. گاهی اوقات هم بیش از یک سطح تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
نواحی قرمز نشاندهنده فشردگی نخاع ریشه عصبی ناشی از بیماری تنگی کانال نخاعی کمر است.
انواع تنگی کانال نخاعی
با توجه به قسمت تنگی ستون فقرات کانال نخاعی به دو دسته تقسیم می‌شود:
- تنگی در ناحیه کمر
- تنگی در ناحیه گردن
که هر دو مورد بر اثر باریک شدن بخشی از ستون فقرات در ناحیۀ کمر و گردن، تنگی نخاعی رخ می‌دهد.
علائم تنگی کانال نخاعی در ناحیه پایین کمر
ممکن است درد ناحیه پشت در قسمت باسن، پاها دیسکو ماهیچه ساق پا پخش شود. گاهی اوقات به درد قسمت پا و ماهیچه ساق پا، شلی ستون فقرات گفته می‌شود. شکایت بسیاری از بیماران مبتلا به تنگی مجرای نخاعی کمری این است که آنها قبل از شروع درد پا قادر به راه رفتن در مسافت‌های طولانی نیستند. حتی بعد از نشستن یا دراز کشیدن، درد پا بعد از پیاده‌روی مجدد بازمی‌گردد.
ممکن است درد پا با عناوین شبه سیاتیک یا گرفتگی عضلات توصیف شود. میزان درد بین خفیف و شدید متغیر است و ممکن است دائمی یا موقتی باشد. به ندرت تنگی کانال نخاعی کمر منجر به فلجی می‌شود. با این حال گاهی اوقات، ممکن است درد و علائم آن وخیم‌تر شود (مثل حالت بیحسی، ضعف و سستی).
علائم تنگی کانال نخاعی کمر
لازم است که برای دستیابی به بهترین درمان بیماری تنگی کانال نخاعی، علائم بیماری تشخیص داده شوند. از آنجائیکه بیماری تنگی کانال نخاعی کمر به تدریج و با افزایش سن گسترش می‌یابد، علائم آن هم به تدریج گسترش یافته و به تدریج تشدید می‌شود. همچنین علائم بیماری می‌توانند تا حد زیادی متفاوت باشند. ممکن است به هیچ‌وجه علائم بیماری در فرد آشکار نشود، چراکه همیشه تنگ شدن مجرای ستون فقرات یا سایر کانال ها باعث ایجاد فشردگی در نخاع یا رشته‌های عصبی نمی‌شود. اما زمانیکه ستون فقرات یا رشته‌های عصب فرد تحت فشار قرار گرفته و فشرده می‌شوند، فرد احساس درد خواهد کرد.
علائم بیماری به این مورد هم بستگی دارد که کدام قسمت از ستون فقرات فرد تنگ شده است. به طور کلی، بیماری تنگی مجرای نخاعی بر ناحیه پشت (ستون فقرات کمری) یا گردن (ستون فقرات گردنی) تاثیر می‌گذارد. معمولا بروز تنگی مجرا در ناحیه وسط کمر فرد(ستون فقرات پشت قفسه سینه) رایج نیست.
علائم تنگی کانال نخاعی گردنی
تنگی مجرای نخاعی در قسمت گردن فرد(ستون فقرات گردنی) می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه گردن و کتف شود. ممکن است دست فرد تحت پرتودرمانی قرار گیرد. تنگی مجرای نخاعی گردنی می‌تواند موجب سردرد، کرخی و بیحسی، یا سستی ماهیچه‌ها شود. همچنین می‌تواند بر اعصاب کنترل کننده تعادل فرد، تاثیر گذارد که منجر به بی‌دست و پایی یا حالت افتادن در فرد می‌شود. درد ناشی از تنگی مجرای نخاعی گردنی ممکن است به صورت گهگاهی یا مزمن باشد، و همچنین از حالت خفیف تا شدید باشد.
علل تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی ممکن است که به علت یک بیماری مادرزادی باشد و برخی از افراد از بدو تولد دچار این مشکل باشند. اما در بیشتر موارد تنگی کانال نخاعی ناشی از آرتروز ستون فقرات خواهد بود. ضخیم شدن رباط موجود در کمر و برآمدگی دیسک‌ها نیز می‌تواند در تنگ شدن کانال نخاعی نقش داشته باشند. از دیگر علت‌های تنگی کانال نخاعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسپوندیلوآرتریت التهابی
- جراحی ستون فقرات (تنگ شدن کانال نخاعی پس از لامینکتومی)
- ترومای ستون فقرات
- بیماری پاژه استخوان
عوامل زیادی در خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی بدن را در فرد افزایش دهد وجود دارد.
عمل جراحی ستون فقرات
عمل جراحی ستون فقرات در صورتی پیشنهاد می‌شود که درمان‌های دیگر (مثل تزریق‌های فقراتی) بی‌تاثیر باشند، و علائم بیماری شدید و پیشرونده باشند. شیوه‌های متفاوتی برای عمل جراحی وجود دارند که جراح ستون فقرات یا جراح اعصاب ممکن است آن شیوه را برای درمان بیماری تنگی مجرای فرد انتخاب نماید. نوع عمل بستگی به علت تنگی کانال نخاعی کمر دارد.
- در شیوه «تقلیل فشار»، استخوان یا ماده دیسک فشارآورنده بر نخاع یا ریشههای عصبی برداشته شده و بدین ترتیب مجرای عصبی وسیع می‌شود.
- ممکن است بیماری دیسک انحطاطی یا لغزش مهره در بی‌ثباتی فقراتی نقش داشته باشد.
- ممکن است شیوه عمل شامل استفاده از ابزار و آلات متصل کننده فقرات در جهت تثبیت ستون فقرات کمری باشد.
بعد از عمل جراحی ستون فقرات
معمولا بعد از جراحی، به خصوص دو روز اول بعد از عمل، احساس ناراحتی و درد بعد از عمل وجود دارد. زمانیکه در بیمارستان بستری هستید یا در منزل در حال سپری کردن دوران بهبودی هستید، جراح برای کمک به کاهش ورم و درد، داروهایی را برای فرد تجویز می‌کند. با توجه به پیچیدگی عمل و سلامت عمومی، برخی از بیماران یک روز بعد از عمل می‌توانند بنشینند و از تخت بلند شوند. آغاز فعالیت همراه با کمک و در حد تحمل فرد به صورت تدریجی می‌باشد.
علل تنگی مجرای نخاعی
شما باید بدانید که چه چیزی موجب درد در فرد می‌شود چراکه آگاهی از آن، بر گزینه‌های درمان تاثیر دارد.
تنگی مجرای نخاعی ابتدایی در مقابل اکتسابی
پزشکان برای دسته‌بندی تنگی مجرای نخاعی دو روش دارند. گروه اول را ابتدایی می‌نامند، بدین معنا که فرد از زمان تولد مبتلا به آن بوده است و به عنوان نقص از ابتدای تولد تلقی می‌شود. در برخی افراد، مجرای نخاعی از همان هنگام تولد درمقایسه با سایرین، تنگ‌تر و باریکتر است و ممکن است تا اواخر زندگی مشکلاتی را نشان ندهد. به این شکل از تنگی مجرای ارثی، سندروم پایه کوتاه اطلاق می‌شود. این بیماران بسیار مستعد ابتلا به تنگی مجرا در میانسالی می‌باشند. تنگی مجرای نخاعی ابتدایی، به ویژه در مقایسه تنگی مجرای نخاعی اکتسابی، رایج و متداول نیست. تنگی مجرای نخاعی اکتسابی، نتیجه بیماری یا آسیب به ستون فقرات است که در ادامه به انواع اصلی آن اشاره خواهد شد.
چه چیزی منجر به تنگی مجرای نخاعی اکتسابی می شود؟
علت اصلی تنگی کانال نخاعی اکتسابی، فرسایش و سایش مهره‌های ستون فقرات به دلیل افزایش سن است. در حقیقت متداول‌ترین علت مستقیم تنگی مجرای نخاعی، «آرتروز» است که در پی آن، غضروف محافظ مفصل‌ها به همراه افزایش سن شروع به تحلیل می‌رود. در افراد جوان، غضروف نرم است. با افزایش سن و پیرتر شدن، غضروف سخت شده یا ممکن است به طور کامل فرسوده شود که در نتیجه استخوان‌ها بر روی یکدیگر ساییده می‌شوند. بدن به سایش استخوان‌ها بر روی یکدیگر از طریق تولید زوائد کوچک استخوان موسوم به «برآمدگی استخوانی» (استئوفیت) واکنش نشان می‌دهد. این واکنش تلاشی برای محدود کردن حرکت و در نتیجه محدود کردن درد ناشی از سایش استخوان‌ها بر روی یکدیگر می‌باشد. این مطلب نسبتاً صحیح است: اگر فرد کمتر حرکت می‌کرد، احتمالا درد هم کمتر می‌بود. با این حال فرد نمی‌تواند کاملا دست از تحرک بردارید و حرکت کم هم موجب کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود. بعلاوه، این برآمدگی‌های استخوانی می‌تواند باعث ایجاد درد دیگری در فرد شود. این بر آمدگی‌ها می‌توانند در ستون فقرات موجب تنگ شدن مجرای نخاعی (که تنگی مجرای نخاعی است) شده و در نتیجه به نخاع یا ریشههای عصبی فرد فشار وارد کند.
علاوه بر آرتروز، پیشروی تنگی مجرای نخاعی می‌تواند به دلیل مشکلات ناشی از دیسک بین مهره‌ایی هم باشد. دیسک‌های بین مهره‌ایی می‌توانند به شکل برآمدگی یا می‌توانند به شکل ازهم گسیخته (فتق دیسک) باشند. دیسک برآمده و متورم یا قسمت‌های دیسک فتق می‌تواند باعث ایجاد برآمدگی در مجرای نخاعی شود یا به عصب منتهی به مجرا فشار وارد کند. رباط‌های متصل کننده مهره‌ها هم ممکن است زایل شده و امکان جابجایی مهره‌ها فراهم شود که در نتیجه نخاع یا اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند.
عوامل پرخطر هم در مورد آرتروز ستون فقرات و هم مشکلات مربوط به دیسک شامل افزایش سن، وضعیت اندامی ضعیف، ورزش‌های برخوردی، و چاقی است. آسیب به ستون فقرات هم می‌تواند موجب تنگی مجرای نخاعی شود. به عنوان مثال، ممکن است یک شی سنگین را بدون رعایت شیوه‌های مناسب، بلند کنید. این عمل می‌تواند به دیسک آسیب برساند یا حتی موجب خروج مهره‌ها از ردیف عادی خودش شود. اینگونه آسیب‌ها باعث ایجاد فشار بر نخاع و ریشههای عصبی می‌شود. حتی ممکن است بخشی از مهره های پشت فرد از هم گسیخته شده و قطعات استخوان به زور وارد مجرای نخاعی شوند.
هرگونه آسیب به ستون فقرات می‌تواند موجب ورم بافت و در نتیجه فشار بر نخاع یا ریشههای عصبی شود، که همین وضعیت منجر به تنگی مجرای نخاعی و درد پشت یا درد گردن می‌شود.
معاینات و آزمایش های لازم برای تنگی کانال نخاعی
بررسی سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی، آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه X، میلوگرام، سی‌تی‌اسکن، و ام.آر.آی به همراه آزمایش خون و دیگر آزمایش‌ها در جهت تشخیص تنگی مجرای نخاعی.
تشخیص مشکل تنگی مجرای نخاعی می‌تواند مسئله‌ایی پرچالش باشد. علائم می‌توانند شبیه به علائم بیماری‌های دیگر باشند، افزون بر اینکه علائم ممکن است فقط گاهی اوقات ظاهر شوند. به منظور تشخیص علت مشکل تنگی مجرای نخاعی فرد، پزشکتان باید چندین معاینه و آزمایش بر روی فرد انجام دهد. این معاینات و آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا برنامه درمانی را تعیین کند، به گونه‌ایی که درد و سایر علائم فرد را کنترل کرده و در عین حال به بهبود فرد هم کمک کند.
در طول مدت ویزیت، پزشکتان از شما در مورد علائم فعلی و روش‌های درمانی که تاکنون انجام داده‌اید، سوال خواهد کرد. این سوالات، بخشی از معاینه فیزیکی شماست. سوالاتی که معمولا از فرد پرسیده می‌شود عبارتند از:
- درد از چه زمانی شروع شده است؟
- اخیراً چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اید؟
- برای تسکین دردتان چه کارهایی انجام داده‌اید؟
- آیا درد پخش می‌شود یا به سایر نقاط بدنتان (مثل پایین دست تان یا پایین پایتان) منتقل می‌شود؟
- آیا چیزی باعث کاهش درد یا تشدید آن می‌شود؟ آیا پیاده‌روی در سراشیبی موجب بدتر شدن یا بهتر شدن درد می‌شود؟ زمانیکه به جلو خم می‌شوید یا می‌نشینید، تاثیری بر دردتان دارد؟
انواع تصویربرداری مربوط به مشکل تنگی مجرای نخاعی
شاید لازم باشد که برای کمک به تشخیص پزشک در مورد علت مشکل تنگی مجرای، برخی آزمایش‌های تصویربرداری انجام شود. این مطالعات تشخیصی معمولا زمانی انجام می‌شوند که بعد از گذشت ۳ تا ۶ ماه از مدت درمان، نظیر استراحت، داروهای ضدالتهاب، و درمان فیزیکی، علائم بیماری فروکش نکرده باشند. آزمایش‌های تصویربرداری برحسب احتیاط توصیه می‌شوند، چراکه بسیاری از افرادی که دارای علائم تنگی مجرای نخاعی نیستند دارای عکس، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی‌های غیرعادی هستند. جراحی فقط باید در مورد بیمارانی انجام شود که علائمشان مرتبط با یافته‌های این مطالعه باشد. معمولاً در همان ابتدا عکس اشعه x ساده گرفته می‌شود. این نوع عکس‌ها در مورد تشخیص وجود عفونت، تومور و مشکلات مرتبط با ردیف ستون مهره‌ها سودمند هستند. در این عکس‌ها، ناحیه دیسک تنگ شده، شکستگی‌ها، برآمدگی استخوانی یا آرتروز قابل مشاهده است. سی‌تی‌اسکن یا ام.آر.آی هم می‌تواند دیسک متورم شده را نشان دهد.
سایر روش های درمانی
درمان تنگی نخاع به محل تنگی و شدت علائم و نشانه‌های فرد بستگی دارد. با پزشک خود در مورد درمانی که برای شرایط مناسب است صحبت کنید. اگر علائم فرد خفیف است یا هیچ علائمی را تجربه نمی‌کنید ، پزشک ممکن است با پیگیری منظم وضعیت را کنترل کند. او ممکن است نکاتی در مورد مراقبت از خودتان ارائه دهد که می‌توانید در خانه انجام دهید. اگر این‌ها کمکی نکرد، وی ممکن است داروها یا فیزیوتراپی را توصیه کند. اگر سایر درمان‌ها کمکی نکرده باشند، آخرین گزینه جراحی می‌باشد.
داروها
پزشک شما ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
مسکن‌ها. داروهای ضددرد مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن ممکن است به طور موقت استفاده شوند تا درد ناشی از تنگی نخاع کاهش یابد. این داروها معمولاً فقط برای مدت کوتاه توصیه می‌شوند ، زیرا شواهد کمی در مورد تاثیر استفاده طولانی مدت از آنها وجود دارد.
فیزیوتراپی
افرادی که دچار تنگی کانال نخاع هستند، برای کاهش درد، معمولاً کم تحرک می‌شوند. اما این‌کار می‌تواند منجر به ضعف عضلانی شود ، که می‌تواند منجر به درد بیشتر شود. یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را به فرد آموزش دهد که به فرد کمک کنند:
- قدرت و مقاومت خود را تقویت کنید.
- انعطاف پذیری و ثبات ستون فقرات خود را حفظ کنید.
- تعادل خود را بهبود ببخشید.
تزریق استروئید
ریشههای عصبی شما ممکن است در نقاطی که دچار تنگی شده است، تحریک شده و متورم شوند. در حالی که تزریق داروی استروئیدی (کورتیکواستروئید) به فضای اطراف این نواحی باعث رفع تنگی نمی‌شود، اما می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین برخی از درد کمک کند. تزریق استروئید برای همه مفید نیست. و تزریق مکرر استروئید می‌تواند استخوان‌های اطراف و بافت همبند را ضعیف کند ، بنابراین فرد فقط می‌توانید سالانه چند بار این تزریق‌ها را انجام دهید.
تزریق مفصل فاست
مفاصل فاست به مفاصلی گفته می‌شود که مهره‌های ستون فقرات را به هم وصل می‌کند. این مفاصل باعث انعطاف‌پذیری ستون فقرات شده و امکان تحرک نخاع را فراهم می‌آورد. در صورتی که یکی از این مفاصل بنا به دلایلی همچون استئوآرتریت تحریک یا ملتهب شود بافت استخوان دچار تورم می‌شود و به ریشههای عصبی مجاور فشار وارد خواهد کرد. این تزریق شامل تزریق یک ماده بیحسی موضعی و کورتیکواستروئیدها است که پزشک آن را مستقیماً به مفصل فاست آسیب دیده تزریق می‌کند. این ماده بی‌حس کننده موجب تسکین موقتی درد مفصل شده و کورتیکواستروئیدها نیز التهاب مفصل را کاهش خواهد داد و با کوچک کردن آن از فشار روی ریشههای عصبی آسیب دیده را نیز کاهش می‌دهد. در این تزریق از اشعه X ویژه به نام فلوروسکوپ استفاده می‌شود که تصاویر لحظه‌ای از ستون فقرات و مفاصل بیمار را به پزشک خواهد داد تا از تزریق دقیق دارو به مفصل فاست اطمینان حاصل شود. مدت زمان انجام این روش بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه می‌باشد و بعد از آن بیمار می‌تواند در همان روز از بیمارستان مرخص شود. عموما در افراد عارضه جانبی ای مشاهده نمی‌شود و فرد می‌تواند روز بعد از آن فعالیت‌های عادی را از سر بگیرد.
رادیو فرکوئنسی ابلیشن
روشی که در آن از امواج الکترومغناطیسی با سطح انرژی بالا برای تخریب بی‌خطر عصب‌های حامل پالس‌های درد استفاده می‌شود. این روش برای افرادی که قبلاً تزریق مفصل فاست انجام داده‌اند و درد آنها تا حد زیادی تسکین پیدا کرده مناسب است. رادیوفرکوئنسی ابلیشن علائم مشابه تزریق مفصل فاست را هدف قرار می‌دهد با این تفاوت که تسکین درد در این روش تا مدت طولانی‌تری ادامه پیدا خواهد کرد.
روش انجام کار به این شکل است که پزشک ماده‌ای بیحسی موضعی را بر روی قسمت پشت بیمار قرار می‌دهد و سپس سوزنی را برای راهنمایی یک پروب کوچک به عصب آسیب دیده وارد خواهد کرد. در این روش از یک نوع خاصی از اشعه ایکس که تصاویر ویدئویی لحظه‌ای از ستون فقرات را در اختیار پزشک قرار می‌دهد نیز برای اطمینان از قرارگیری پروب در محل درست استفاده می‌شود. بعد از وارد کردن پروب این بار تعدادی الکترود بر روی بدن بیمار قرار گرفته و از این طریق امکان درمان یک ناحیه بزرگتر از بدن فراهم خواهد شد. بعد از قرار گرفتن پروب و الکترودها در جای خود، اندکی گرما از طریق امواج الکترومغناطیسی از طریق پروب به اعصاب انتقال پیدا خواهد کرد. گرما موجب ایجاد ضایعه در عصب فرد شده و با تخریب بافت، درد نیز از بین خواهد رفت. اگر درد عصبی ناشی از تنگی کانال نخاعی باشد استفاده از رادیو فرکوئنسی می‌تواند تا ۱۲ ماه مؤثر باشد و درد را برطرف کند. به طور معمول انجام این روش کمتر از یک ساعت طول می‌کشد و بیشتر افراد می‌توانند در همان روز مرخص شوند. عوارض جانبی این روش شامل درد در محل تزریق می‌باشد.
تزریق نقطه به نقطه ماشه‌ای یا تریگر پوینت
اگر گردن درد یا کمردرد ناشی از فشار عضلانی باشد و ربطی به فشردگی ریشه عصبی نداشته باشد ممکن است که پزشک تزریق به نقطه ماشه‌ای را تجویز کند. این شرایط در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی در نتیجه تداوم قرار گرفتن بدن در وضعیت‌های نادرست یا سایر موقعیت های غیرطبیعی بدن اتفاق خواهد افتاد. ترکیبی از داروهای بیحسی که به طور مستقیم به عضله تزریق می‌شود می‌تواند به تسکین درد عضلات کمک کند. تزریق دارو به نقطه ماشه ای حدودا ۳۰ دقیقه به طول خواهد انجامید و فرد می‌تواند در همان روز به خانه برگردد. از عوارض جانبی احتمالی این روش شامل درد جزئی در محل تزریق است اما بیشتر افراد بلافاصله پس از تزریق احساس تسکین درد در ناحیه عضله خواهند کرد.
درمان تنگی کانال نخاعی از طریق عمل جراحی
اگر روش‌های درمانی دیگر در درمان تنگی کانال نخاعی اثربخش نبود به ناچار از عمل جراحی استفاده می‌شود. بیشتر افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاعی گردن و کمر هستند نیاز به جراحی ندارند و می‌توانند توسط روش‌های غیرتهاجمی درمان می‌شوند. روش‌های جراحی مختلفی برای درمان تنگی کانال نخاعی وجود دارد. یکی از روش‌ها لامینکتومی کاهش فشار می‌باشد که در آن استخوانی که بر روی کانال نخاعی فشار وارد می‌کند، خارج شده. همچنین از جراحی فیوژن ستون فقرات نیز به همراه این جراحی استفاده می‌شود.
عواملی که خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی را افزایش می دهد؟
بیشتر افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع بالای ۵۰ سال هستند. اگرچه تغییرات تخریب‌زا می‌تواند در افراد جوان باعث تنگی ستون فقرات شود. این تغییرات شامل ضربه، تغییر شکل مادرزادی ستون فقرات مانند اسکولیوز و بیماری ژنتیکی است که بر رشد استخوان و عضله در سراسر بدن تأثیر می‌گذارد. تصویربرداری از ستون فقرات می‌تواند این عوامل را مورد بررسی قرار دهد و علت آن مشخص شود.
- سن بالای ۵۰ سال بودن: با افزایش سن عضلات نیز تحلیل می‌روند و مفصل‌های پشت ستون فقرات دچار ساییدگی می‌شوند. فصل‌های پشت ستون مهره‌ها مجبورند وضعیت استحکام بدن را کنترل کنند و به همین دلیل بزرگتر می‌شوند تا بتوانند وزن ما را تحمل کنند.
- جنس مونث
- سابقه آسیب قبلی یا انجام عمل جراحی بر روی ستون فقرات
- چاقی (موثر در ابتلا به تنگی کانال نخاعی کمر)
- پوکی استخوان
- ترومای تجمعی
- کشیدن سیگار
تنگی ستون فقرات کمری می‌تواند باعث سندرم دم اسبی شود، که بلافاصله نیاز به مراقبت پزشکی دارد. اگر دارای موارد زیر هستید حتما به پزشک مراجعه نماید:
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- بیحسی شدید یا در حال افزایش بین پاها، ران‌های داخلی یا پشت پاها
- درد و ضعف شدید که به یک یا هر دو پا گسترش می‌یابد ، راه رفتن را دشوار می‌کند.
عوارض تنگی کانال نخاعی
اگر تنگی نخاعی درمان نشود و پیشرفت کند باعث ماندگاری آن می‌شود و عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:
- ضعف
- عدم تعادل
- فلجی
- بی‌اختیاری
گفتگوی دکتر صمدیان با روزنامه ایران درباره زمانی که کانال نخاع دچار تنگی می‌شود!
وقتی کانال نخاع دچار تنگی می‌شود!
مادر بعد از ۳۰سال کار برای دولت حالا دیگر بازنشسته شده، حدود ۶۵ سال سن دارد و کم کم از دردهای کمر نالان شده، بعضی از ساعات روز پایش به گزگز می‌افتد و بعضی وقت‌ها هم انگار هیچ حسی ندارد. مادر دوست ندارد غر بزند و دائم ناله کند ولی با اصرار زیاد از زیر زبانش کشیدم که دیگر حتی نمی‌تواند مدتی طولانی راه برود و با این کار کمردردش بیشتر می‌شود. یکی از مشکلاتی که ممکن است به صورت مادرزادی یا بر اثر کهولت سن یا یک اتفاق غیرمترقبه مانند تصادف شدید و سقوط از بلندی یا حتی بلند کردن اجسام سنگین، برای افراد پیش آمده و یک عمر آنها را درگیر دردهای شدید و عوارض زیادی کند، مشکلات ناحیه نخاع است.
دکترمحمد صمدیان ، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره می‌گوید: تنگی کانال نخاعی که عوام به آن گرفتگی کانال نخاع هم می‌گویند، بیماری شایعی است که بخصوص در سنین بالا گریبان‌گیر بسیاری از مردم می‌شود. شیوع این بیماری از ۸ تا ۱۱ درصد جمعیت پیش‌بینی شده است که با افزایش متوسط طول عمر این ارقام بالاتر نیز خواهد رفت.
در این بیماری عوامل مختلف باعث می‌شوند که کانال استخوانی که بر اثر در کنار هم قرار گرفتن سوراخ‌های مهره‌ها ایجاد شده و مسیری برای عبور نخاع و ریشههای اعصاب نخاعی می‌سازد، تنگ شود که در نتیجه آن نخاع یا اعصاب نخاعی تحت فشار قرار می‌گیرند و بسته به اینکه میزان این تنگی چقدر باشد و در کدام ناحیه از نخاع رخ داده باشد، علائم و عوارض گوناگونی خواهد داشت.
به گفته صمدیان، شایع‌ترین محل ایجاد تنگی در فقرات ناحیه کمر و خاجی و پس از آن کانال نخاعی ناحیه گردن است. عوامل ایجاد تنگی شامل تغییرات استخوانی ناشی از پیری مانند آرتروز استخوانی، بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای و گاهی ناشی از جابه‌جایی مهره‌ها به روی هم است. به ندرت عوامل دیگری مثل شکستگی‌های حاد و مزمن و حتی تومورها می‌توانند باعث ایجاد علائم تنگی کانال نخاع گردند.
علائم ایجاد تنگی کانال نخاع
علائم تنگی کانال نخاع بسته به اینکه در کدام منطقه عارضه به وجود آمده باشد متفاوت خواهد بود.
دکتر صمدیان معتقد است : درگیری در نواحی گردن ممکن است با اختلال در راه رفتن، ضعف دست‌ها و پاها، درد دست‌ها و اختلال کنترل ادرار و مدفوع، خود را نشان دهد ولی درگیری ناحیه کمری بیشتر به صورت درد پاها، احساس گرفتگی، بیحسی، گزگز و مورمور شدن یا با احساس سنگینی که بر اثر ایستادن یا راه رفتن طولانی، بدتر می‌شود و همچنین با نشستن یا خم شدن به جلو بهتر می‌شود، خود را نشان می‌دهد. ایجاد اختلال کنترل ادرار و مدفوع، ضعف واضح اندام‌ها و اختلال راه رفتن علائم بسیار مهمی هستند که نیاز به توجه فوری و معمولاً انجام درمان با عمل جراحی دارند. تشخیص این بیماری پس از بررسی علائم و انجام معاینه بالینی مطرح شده و با انجام بررسی‌های رادیولوژیک مثل عکس رادیوگرافی ساده، MRI و سی تی اسکن تأیید می‌شود.
برای دوری از عارضه تنگی کانال نخاع چه باید کرد؟
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در ادامه می‌گوید: اصلی‌ترین عامل ایجاد این بیماری افزایش سن و فرسوده شدن تدریجی دستگاه اسکلتی است. در میان عوامل دیگر که در ایجاد این بیماری نقش دارند نقش وراثت تا حدودی تأیید شده که بخصوص در بیماری‌های دیسک بین مهره‌ای مطرح است، اما عوامل زمینه‌ای دیگری نیز وجود دارند که می‌توان با دانستن آنها و تلاش برای تغییرشان ظهور این بیماری را به تأخیر انداخت. از آن میان می‌توان به سبک زندگی بدون فعالیت و ورزش و قرار دادن ستون فقرات در وضعیت غیرطبیعی به صورت طولانی اشاره کرد. البته خم کردن طولانی گردن به پایین در فعالیت‌هایی مثل کار با تلفن همراه و رایانه، مطالعه، خیاطی و غیره نیز از عوامل ایجاد بیماری‌های ستون فقرات گردن هستند و همین اختلال و وضعیت قرارگیری ستون فقرات، زمینه ساز بیماری‌های سایر قسمت‌های ستون فقرات می‌شود.
بنابراین پرهیز از قرارگیری طولانی مدت در وضعیت‌های غیرطبیعی و انجام فعالیت‌های سنگین و در مقابل انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب و مداوم جهت تقویت عضلات اطراف ستون فقرات می‌تواند ایجاد این بیماری را به تعویق اندازد.
درمان‌های تنگی کانال نخاع
علائم و نشانه‌های این بیماری در افراد مختلف متفاوت است و به همان نسبت درمان‌های آن نیز متنوع هستند.
دکتر صمدیان ضمن بیان مطلب فوق می‌افزاید: درمان‌های تنگی کانال نخاع شامل درمان‌های نگهدارنده، درمان‌های ضددرد و در نهایت جراحی هستند؛ گفتنی است، استراحت که شامل کاهش فعالیت‌های روزمره و کاهش خم و راست شدن‌هایی که باعث فشار بر ستون فقرات و عضلات اطراف آن است از تشدید اسپاسم عضلات و آسیب بیشتر مفاصل مهره‌ای جلوگیری می‌کند. در ضمن استراحت مطلق به معنی خوابیدن در بستر به صورت کامل و بدون هیچ فعالیت دیگر به مدت طولانی در حال حاضر به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و اصلاح وضعیت ستون فقرات با آموزش نحوه نشستن، نحوه قرار گرفتن سر و گردن و در صورت لزوم استفاده از گردنبند یا کمربندهای مخصوص صورت می‌گیرد. البته انجام نرمش‌ها و حرکت‌های ورزشی مناسب، کاردرمانی و نیز آب درمانی با مشورت متخصصان امر نیز کمک‌کننده بوده و با تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به کاهش درد و بهبود بیماری کمک خواهد کرد.
به گفته او درمان‌های ضددرد شامل تزریق بی‌دردی یا ضدالتهابی در اطراف مفاصل ستون فقرات و اطراف اعصاب نخاعی است که در موارد خاص و طبق صلاحدید یک تیم پزشکی باید استفاده شود. امروزه تکنیک‌های درمان موضعی و تزریق‌های مختلف، گسترش روزافزونی داشته است اما باید دقت کرد که این درمان‌ها معمولاً موقتی است و عامل اولیه ایجاد بیماری را از بین نمی‌برد؛ بنابراین فقط در مواقع خاص و طبق صلاحدید پزشک متخصص ستون فقرات باید مورد تزریق قرار گیرد.
این جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در زمینه درمان به صورت جراحی معتقد است: غیر از مواردی که نخاع یا اعصاب نخاعی در معرض خطر حاد باشند، درمان به طریق جراحی معمولاً درمان خط آخر محسوب می‌شود و در بیمارانی استفاده می‌گردد که به درمان‌های دیگر پاسخ مناسب نداده‌اند و بیماری در آنها عملکرد زندگی روزمره را مختل کرده و خارج از تحمل بیمار است.
دیدگاه کاربران