ستون فقرات انسان یک ساختار آناتومیکی متشکل از ۳۲-۳۴ جسم مهره‌ای است که هرکدام توسط یک دیسک بین مهره‌ای از دیگری جدا شده است که از اصطکاک متقابل جلوگیری می‌کند و انعطاف و قابلیت ارتجاعی لازم را به ساختار می‌دهد. هر مهره دارای یک قوس با فرایندهای متصل به آن است. بدن مهره‌ها در جلو و قوس ها در پشت و به ترتیب در وضعیت پشتی و شکمی قرار دارند. بافت‌های ماهیچه‌ای – رباطی به فرآیندها متصل می‌شوند، درحالی‌که قوس‌ها کانالی را تشکیل می‌دهند که طناب نخاعی در آن قرار دارد. به دلیل آسیب‌شناسی‌های مختلف، آسیب ها یا تغییرات مرتبط با سن، تنگی کانال نخاعی (SSC) رخ می‌دهد. در این مقاله سعی داریم به بررسی تکنیک لامینکتومی و تاثیر آن بر رفع فشار در ستون فقرات بپردازیم. باما همراه باشید.
دلایل ایجاد و انواع تنگی
علت اصلی SCC پاتولوژی‌های دژنراتیو و مخرب ستون فقرات است. این بیماری معمولاً به دلیل اسپوندیلوز رخ می‌دهد، بیماری که باعث تغییر شکل بدنه‌های مهره‌ها و ظاهرشدن توده‌های استخوانی خوشه مانند (استئوفیت) در سطوح جانبی آنها می‌شود. اغلب آنها در ناحیه کمر تشکیل می‌شوند، به‌عنوان بخشی از ستون فقرات که بیشتر مستعد بارگذاری بیش از حد است. در قسمت قفسه سینه، اسپوندیلوز کمتر ایجاد می‌شود و عملاً در بخش گردنی رخ نمی‌دهد. علاوه بر این، تنگی می‌تواند به دلیل چنین آسیب‌شناسی رخ دهد:
- فتق دیسک که در آن هسته پالپوزوس آن به سمت کانال نخاع بیرون‌زده است.
- ظهور یک تومور در بافت‌های ستون فقرات که همچنین فضای کانال را باریک می‌کند و نخاع را فشرده می‌کند.
- آسیب به ستون فقرات، منجر به جابجایی مهره‌ها – اسپوندیلولیستزیس.
- چسبندگی پس از جراحی ستون فقرات؛
- اپیدوریت یا التهاب فضای اپیدورال ستون فقرات.
انواع مختلفی SSC
انواع آن درجه باریک شدن متفاوت است. شایع‌ترین نوع تنگی نخاعی دژنراتیو است که در پوکی‌استخوان و اسکولیوز رخ می‌دهد. او می‌تواند به‌سرعت پیشرفت کند:
- نسبی – قطر کانال به ۱۲-۱۰ میلی‌متر باریک می‌شود. این شکل اولیه بیماری است که اغلب بدون علامت است.
- مطلق – قطر کانال به ۸-۴ میلی‌متر کاهش می‌یابد. فشرده‌سازی انتهای عصبی منجر به افزایش علائم عصبی می‌شود.
- جانبی – لومن به ۳ میلی‌متر یا کمتر باریک می‌شود.
SSC برای وضعیت نخاع بسیار مضر است؛ چراکه علت بسیاری از آسیب‌شناسی‌های خطرناک است که می‌تواند منجر به فلج شود. در مرحله اولیه توسعه آسیب‌شناسی، از درمان دارویی استفاده می‌شود، اما اگر اثربخشی روند درمان محافظه‌کارانه کافی نباشد، برداشتن فشار یا برداشتن فشار از لامینکتومی، به جلوگیری از چنین پیشرفت وضعیت کمک می‌کند.
لامینکتومی چیست؟
لامینکتومی یک روش جراحی است که با برداشتن زائده‌ها و چسبندگی‌هایی که کانال نخاع را باریک می‌کنند، آن را به قطر طبیعی خود بازمی‌گرداند و طناب نخاعی را از فشار خارج می‌کند. این مداخله جراحی برای تنگی کانال مطلق و جانبی نشان داده می‌شود، زمانی که تکنیک‌های محافظه‌کارانه اثر مثبت قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند و وضعیت بیمار به‌سرعت رو به وخامت است و پیشرفت واضح علائم عصبی منفی را نشان می‌دهد: بی‌حسی اندام‌ها، اختلال در هماهنگی حرکات، و غیره. بسته به ماهیت و مقیاس فشرده‌سازی، یکی از انواع لامینکتومی رفع فشار انجام می‌شود:
- همیلامینکتومی – برداشتن قوس مهره از یک طرف یا به طور همزمان از هر دو طرف، با حفظ فرایندهای خاردار.
- اینترلامینار برداشتن جزئی رباط‌های زرد است – فاسیا که در تمام طول ستون فقرات کشیده شده و قوس‌های مهره‌های مجاور را به هم متصل می‌کند.
- لامینکتومی کامل – برداشتن قوس مهره همراه با فرایند خاردار.
- استئوپلاستیک برداشتن جزئی از بدن مهره با بسته‌شدن بعدی نقص با یک صفحه استخوانی گرفته شده از خود بیمار، با آلو گرافت یا بافت مصنوعی است.
در برخی موارد، بیمار تحت لامینکتومی رفع فشار مهره‌ها همراه با فیکس شدن بدنه مهره‌ها قرار می‌گیرد.
تثبیت با استفاده از پیوندهای استخوانی که از خود بیمار گرفته شده است انجام می‌شود، گاهی اوقات با اتصال‌دهنده‌های فلزی – قلاب‌ها، میله‌ها، پیچ‌ها، صفحات که بین مهره‌ها قرار می‌گیرند و متعاقباً با بافت استخوانی بیش از حد رشد می‌کنند، تکمیل می‌شود. به‌عنوان یک قاعده، لامینکتومی با تثبیت مهره‌ها در سطح حداکثر تنگی کانال نخاع انجام می‌شود.
آماده‌سازی و تکنیک عملیات لامینکتومی
لامینکتومی تحت بیهوشی عمومی و درحالی‌که بیمار روی شکم دراز می‌کشد انجام می‌شود. جراح برشی بر روی محل ستون فقرات که مهره‌های تحت‌تأثیر تنگی قرار دارند ایجاد می‌کند و آنها را در معرض دید قرار می‌دهد و بافت عضلانی – رباطی را از هم جدا می‌کند. سپس قوس، فرایندهای خاردار یا بخشی از مهره را برمی‌دارد و بافت ستون فقرات را جبران می‌کند. در صورت نیاز به نصب پیوند استخوان از استخوان ران بیمار گرفته می‌شود. تکنیک عمل مستلزم استفاده از چاقوی جراحی و ابزار مخصوص کار با بافت استخوانی است.
در برخی موارد، این عمل ماهیتی تشخیصی دارد که برای مثال، اگر لازم باشد جراح به یک تومور غیرقابل‌دسترس در کانال نخاعی دسترسی پیدا کند تا بیوپسی انجام شود، این اتفاق می‌افتد. در پایان مداخله، بافت‌های عضلانی – رباطی در جای خود قرار می‌گیرند، برش بخیه می‌شود.
لامینکتومی یک عمل نسبتاً رایج است، اما به مهارت بالای جراح نیاز دارد، زیرا ستون فقرات مخزن نخاع است، بافتی با عصب بسیار زیاد که عملکرد کل بدن به آن بستگی دارد. کوچک‌ترین آسیب به آن مملو از عوارض است.
دوره نقاهت
با نتیجه موفقیت‌آمیز عمل، بهبودی کامل می‌تواند چندین ماه طول بکشد. بیمار حدود دو تا سه هفته در بیمارستان بستری است، سپس به منزل ترخیص می‌شود، اما در تمام مدت توانبخشی تحت‌نظر پزشکان است. دوره توانبخشی بعد از عمل همراه با دارودرمانی شامل فیزیوتراپی است. ماساژ و تمرینات فیزیوتراپی در این امر نقش اساسی دارند. بیمار پس از ترخیص از بیمارستان در مورد اجرای آنها از پزشک معالج و مربی ورزش‌درمانی مشاوره دریافت می‌کند.
سرعت بهبودی تا حد زیادی به این بستگی دارد که آیا فرد می‌تواند به‌درستی خود را با بهبودی تنظیم کند و آیا آماده است تا توصیه‌های پزشکان را به‌دقت دنبال کند. همان‌طور که با بررسی بیمارانی که تحت درمان جراحی تنگی کانال نخاعی قرار گرفتند، مشخص شد، اکثر آنها در عرض چند ماه به سبک زندگی قبلی خود بازمی‌گردند.
برای چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟
همان‌طور که قبلاً گفته شد، لامینکتومی اولین خط درمان برای فشرده‌سازی عصب در ستون فقرات نیست. این فقط با عدم اثربخشی واقعی یا بالقوه (زمانی که بلافاصله مشخص شود که نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد) انجام می‌شود.
نشانه‌های مستقیم لامینکتومی ستون فقرات عبارت‌اند از:
- وجود فتق بین مهره‌ای بزرگ. در این مورد، لامینکتومی نه‌تنها فشرده‌سازی اعصاب را تسکین می‌دهد، بلکه دسترسی را برای دست‌کاری مستقیم با فتق باز می‌کند.
- ظهور رشد استخوان (استئوفیت) روی بدن یا قوس مهره‌ها، نه‌تنها گره‌های عصبی، بلکه عروق را نیز فشرده می‌کند.
- وجود نئوپلاسم‌های تومور (بدخیم یا خوش‌خیم) در ستون فقرات.
- ایجاد چسبندگی در ستون فقرات.
- وجود آسیب خودبه‌خودی نخاع.
- تهدید توسعه در کوتاه‌مدت در برابر پس‌زمینه فشرده‌سازی فلج جزئی یا کامل اندام تحتانی.
- ضخیم شدن رباط زرد ستون فقرات.
- اختلال در عملکرد اندام‌های لگن در پس‌زمینه آسیب شدید گره‌های عصبی.
موارد منع جراحی لامینکتومی
مانند هر نوع جراحی دیگری، لامینکتومی نیز تعدادی منع مصرف دارد. موارد منع لامینکتومی ستون فقرات به شرح زیر است:
- هرگونه فرایند التهابی و عفونی در بدن در روزهای عملیات برنامه‌ریزی‌شده (لامینکتومی را می‌توان تنها پس از یک یا دوهفته پس از پایان چنین فرایندهایی انجام داد).
- بارداری در هر زمان
- وجود نقایص قلبی یا نارسایی قلبی، آسیب به دریچه‌های قلب (از جمله علت عفونی یا خودایمنی)
- نارسایی تنفسی (در مرحله جبران خسارت) و هرگونه ضایعات عفونی حاد ریه‌ها یا برونش‌ها.
- وضعیت متوسط یا شدید در یک بیمار ناشی از هر بیماری دیگر غیرمرتبط با سیستم اسکلتی عضلانی
- اختلالات لخته شدن خون
- وجود یک بیماری التهابی، از جمله سرماخوردگی
- عدم تحمل بیهوشی، حساسیت به آن
- مشکلات قلبی
- نارسایی کلیه، کبد
- مشکلات سیستم تنفسی
- وجود متاستازهای دور و دشوار در تومورها
همچنین موارد منع خاصی برای لامینکتومی وجود دارد که مستقیماً از ODA ناشی می‌شود. از جمله:
- تشدید آسیب‌شناسی مزمن ODA – پوکی‌استخوان، فتق و…
- استئوآرتریت، آرتریت، آرتروز، اسپوندیلیت آنکیلوزان در مرحله جبران ضعیف.
- فرایندهای التهابی در بافت‌های نرم پشت
- میوزیت (التهاب عضلانی)
- آسیب عضلانی
برای تعیین وجود موارد منع مصرف برای هر بیمار، یک معاینه جامع قبل از عمل انجام می‌شود.موارد منع مصرف اضافی را می‌توان در مشاوره حضوری با جراحان عمل تعیین کرد. علاوه بر این، به‌صورت جداگانه برای برخی از بیماران، برخی موارد منع مصرف ممکن است به دلایل بهداشتی نادیده گرفته شود، اما در عمل این امر به‌ندرت اتفاق می‌افتد.
جایگزین لامینکتومی
پزشکان در دهه ۷۰ قرن گذشته هنگام فشردن بافت‌های کانال نخاعی با مهره به طور گسترده‌ای از آن استفاده کردند. بسیاری از روش‌های مدرن‌تر و کمتر آسیب‌زا توسعه‌یافته‌اند. در تعدادی از شرایط، انجام بدون لامینکتومی به دلیل کارایی بالا غیرممکن است. اگرچه دیگر مانند قبل برای ازبین‌بردن فتق و بیرون‌زدگی استفاده نمی‌شود، اما هنوز شرایطی وجود دارد که فقط برداشتن دوش می‌تواند به طور کامل کمک کند. مداخله در موارد زیر تجویز می‌شود:
- اسکولیوز پیشرفته، کیفوز، زمانی که بافت‌های کانال نخاعی فشرده می‌شوند.
- اسکارهای کانال نخاعی (برای دسترسی هنگام ازبین‌بردن اسکار ضروری است.)
- با نئوپلاسم روی غشاهای نخاع
- عصب فشرده شده، سندرم رادیکولار که در غیر این صورت نمی‌توان آن را از بین برد.
- در طول دیسککتومی مستقیم برای دسترسی باز به کانال نخاعی.
- برداشتن قسمتی از قوس ستون فقرات به‌عنوان راهی برای کاهش فشار زیاد روی نخاع.
- تنگی نخاع، پاتولوژیک / مادرزادی.
تکنیک رفع فشار
لامینکتومی دکمپرسیو مهره‌ها مداخله ای است با هدف تسکین فشرده‌سازی بافت‌های کانال نخاعی، ریشه های عصبی و عروق خونی انجام می‌شود. برای تنگی، تروما، تشکیل تومور، فتق شدید تجویز می‌شود که به هیچ وجه قابل رفع نیست. آماده‌سازی برای آن یک .هفته قبل از لامینکتومی شروع می‌شود.
:آن شامل
- لغو مصرف داروهای خاصی که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند (با مشورت پزشک).
- مصرف آنتی‌بیوتیک یک یا دو روز قبل از مداخله
- MRI / CT ستون فقرات
- اشعه ایکس از ناحیه آسیب‌دیده
- میلوگرافی، سینتی گرافی
- امتناع از نوشیدن الکل، سیگارکشیدن دو روز قبل از مداخله
- با اضافه‌وزن، آماده‌سازی از قبل شروع می‌شود، زیرا شما نیاز به کاهش وزن دارید.
- آزمایش خون، مطالعه میزان انعقاد آن
- تجزیه‌وتحلیل ادرار
- فلوروگرافی
- نوار قلب
- مشاوره با یک درمانگر، متخصص قلب
- امتناع از خوردن به مدت ۱۲ ساعت قبل از عمل
نحوه عمل
لامینکتومی از یک ساعت و نیم تا سه ساعت انجام می‌شود و با بی‌حسی ماسکی با شل‌کننده‌های عضلانی برای تسهیل دسترسی انجام می‌شود. فرد عمل شده به‌صورت دراز می‌کشد، پزشک محل برش را هنگام انجام عکس‌برداری خارجی در اتاق عمل مشخص می‌کند. با محلی سازی آسیب‌شناسی در قسمت پایین کمر، قراردادن فرد عمل شده در سمت راست مجاز است. سپس تشریح بافت‌های نرم انجام می‌شود که تا سه مهره گسترش می‌یابد (این کار با یک اسکالپل سرد، یک چاقوی الکتریکی، یک لیزر انجام می‌شود). در ادامه مراحل زیر به ترتیب انجام می‌شود:
- تشریح رباط‌ها، عضلات
- نواحی خونریزی تامپون می‌شوند.
- فرایند خاردار با فورسپس مخصوص قطع می‌شود.
- رباط‌ها، ماهیچه‌ها از قوس ستون فقرات جدا می‌شوند.
- عزیزان به مفاصل مفصلی بریده می‌شوند، این کار با کاتر، فرز انجام می‌شود.
- بخیه زدن لایه به لایه گودال عملیاتی.
- ضدعفونی کردن محل عمل
- بانداژکردن زخم
لامینکتومی رفع فشار کامل شده است. وقتی تشخیصی بود، قطع روح به بافت‌های کانال نخاعی برای انجام اقدامات لازم دسترسی پیدا می‌کند.
توانبخشی بعد از تکنیک رفع فشار
پس از پایان لامینکتومی، بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌شود و در آنجا پس از بیهوشی بهبود می‌یابد. در یک روز، بیمار می‌تواند از قبل به بخش عمومی منتقل شود. در این دوره، او قبلاً مجاز است بلند شود، راه برود.به مدت هفت روز پس از عمل، ازآنجایی‌که درد بسیار شدید است، برای بیمار مسکن‌های مخدر تجویز می‌شود.همچنین آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف تا حدود روز دهم برای جلوگیری از عفونت زخم تجویز می‌شود.
بخیه‌ها بعد از یک هفته برداشته می‌شوند. در صورت عدم وجود عوارض لامینکتومی، بیمار در همان دوره مرخص می‌شود. بهبودی کامل تا ۲ ماه طول می‌کشد و در این مدت، بیمار تحت مراحل فیزیوتراپی قرار می‌گیرد. در مراحل پایانی، ماساژدرمانی، ورزش‌درمانی نشان داده می‌شود. در هر سه ماه انجام موارد زیر ممنوع است:
- بلندکردن وزنه
- خم شدن ستون فقرات
- رانندگی کردن
درد حدود ۴-۶ هفته پس از لامینکتومی از بین می‌رود. در همان دوره، بازگشت به کار مجاز است، اگر در طول آن هیچ فعالیت ممنوعه‌ای از لیست بالا وجود نداشته باشد. در ۸۰ درصد مواقع مداخله مؤثر است.
عوارض لامینکتومی
احتمال عواقب عمومی بعد از عمل کم است اما صفر نیست. می‌توان گفت در صورتی که پزشک از مهارت بالایی برخوردار باشد احتمال وقوع بسیاری از عوارض ناشی از عمل صفر می‌شود:
- خونریزی
- باقی ماندن جای زخم
- عفونت زخم
- ترومبوفلبیت( الهتاب سیاه‌رگ قلب به علت لخته شدن خون در آن )
- آسیب عصبی
- اختلالات مثانه
- فلجی
آسیب نخاعی در طول لامینکتومی بسیار نادر است. اما مشکل اصلی در جای دیگری نهفته است . در ۲۰٪ از بیماران تحت عمل، دست‌کاری بی‌اثر است، زیرا تنگی دوباره بازمی‌گردد.برای جلوگیری از این امر، انجام تحقیقات جامع قبل از مداخله ضروری است.مهم است که یک کلینیک خوب پیدا کنید، با چندین متخصص مشورت کنید و توصیه‌های پزشک بعد از عمل را به‌دقت دنبال کنید.
خلاصه
مانند هر مداخله جراحی دیگری، لامینکتومی می‌تواند منجر به عواقب و عوارض ناخوشایندی شود. بااین‌حال، این یک روش مؤثر است که می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد، درد را تسکین دهد، پیشرفت روند پاتولوژیک را متوقف کند، بنابراین نباید سعی کنید از آن اجتناب کنید. پزشکان فقط در موارد شدید جراحی را تجویز می‌کنند و معمولاً این بدان معنی است که هیچ جایگزین یا راه دیگری برای بهبود وضعیت وجود ندارد.در این بین اهمیت انتخاب یک جراح مناسب،هم در تشخیص نیاز به لامینکتومی و هم در انجام مداخله بسیار مهم است.
دیدگاه کاربران