گرفتگی عضلات گردن یکی از اختلالات شایع سیستم عضلانی اسکلتی است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره فرد را دچار اختلال کند. این عارضه با علائمی نظیر درد و اسپاسم عضلات گردن، کاهش دامنه حرکتی، سردرد، دردهای تیرکشنده به سمت شانه و بازو و در برخی موارد گزگز یا بی‌حسی همراه است. عوامل متعددی در بروز گرفتگی گردن نقش دارند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به وضعیت نادرست بدن در هنگام نشستن یا خوابیدن، استفاده مداوم از تلفن همراه و رایانه، استرس و تنش‌های روانی، آسیب‌های فیزیکی و نیز مشکلات مربوط به مهره‌های گردن اشاره کرد. با توجه به حساسیت این ناحیه از بدن، تشخیص دقیق و درمان مناسب اهمیت ویژه‌ای دارد. در این راستا، دکتر محمد صمدیان، متخصص مغز و اعصاب، از پزشکان برجسته در این حوزه، با بهره‌گیری از دانش روز و تجربه بالینی گسترده، خدمات تشخیصی و درمانی موثری را در زمینه مشکلات گردن از جمله گرفتگی‌های عضلانی و اختلالات مهره‌ای ارائه می‌دهند. مراجعه به ایشان می‌تواند گامی مطمئن برای بازگشت به سلامت جسمانی و بهبود کیفیت زندگی باشد.
دلایل گرفتگی عضلات گردن
اسپاسم عضلات گردن دلایل زیادی دارد. شایع‌ترین آن‌ها رگ به رگ شدن یا کشیدگی عضلات گردن است. در ناحیه گردن، بیش از ۲۰ عضله به همراه رباط‌ها، اعصاب و تاندون‌های مختلف وجود دارند. حتی آسیب جزئی به این بافت‌ها یا وارد شدن فشار بیش از حد، می‌تواند موجب سفتی عضلات و بافت‌های اطراف شده و در نهایت منجر به اسپاسم گردد.. رایج‌تری دلایل گرفتگی عضلات گردن عبارت‌اند از:
کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات گردن
یکی از شایع‌ترین دلایل گرفتگی گردن، کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات این ناحیه است. فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن اشیای سنگین، چرخاندن ناگهانی سر یا حتی ورزش بدون آمادگی می‌تواند منجر به این آسیب شود. زمانی که عضلات یا رباط‌های گردن تحت فشار بیش از حد قرار می‌گیرند، واکنش طبیعی بدن به این آسیب، بروز اسپاسم یا گرفتگی عضلانی است. این حالت اغلب با درد و کاهش دامنه حرکتی همراه است و در بیشتر موارد با مراقبت‌های ساده خانگی بهبود می‌یابد.
وضعیت نادرست بدن هنگام نشستن یا خوابیدن
نشستن طولانی مدت پشت میز، کار با لپ‌تاپ یا خیره شدن به تلفن همراه با گردن خمیده، فشار زیادی به عضلات گردن وارد می‌کند. همین وضعیت‌های نادرست، به مرور باعث تنش و اسپاسم عضلات این ناحیه می‌شوند. افرادی که شب‌ها در وضعیت نامناسب می‌خوابند یا از بالش غیراستاندارد استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض درد و گرفتگی گردن قرار دارند. تکرار این شرایط در طول زمان، منجر به درد مزمن و کاهش انعطاف‌پذیری گردن می‌شود.
آرتروز یا استئوآرتریت گردن
آرتروز گردن که در اثر ساییدگی و فرسایش مفاصل گردنی ایجاد می‌شود، یکی از دلایل رایج درد و گرفتگی گردن در سنین میانسالی و سالمندی است. در این وضعیت، غضروف‌های بین مهره‌ها به تدریج نازک شده و اصطکاک استخوان‌ها افزایش می‌یابند. این فرایند با درد، خشکی و محدودیت حرکتی گردن همراه است و به اعصاب این ناحیه فشار وارد می‌کند.
تنگی کانال نخاعی
یکی از اختلالات رایج در ستون فقرات گردنی، تنگی کانال گردن است که در آن فضای عبور نخاع و اعصاب درون مهره‌ها کاهش می‌یابد. این محدودیت موجب وارد آمدن فشار به ریشه‌های عصبی شده و باعث درد در ناحیه گردن، شانه‌ها و حتی دست‌ها می‌گردد. بیماران ممکن است با علائمی مانند: بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی یا محدود شدن دامنه حرکتی در اندام فوقانی مواجه شوند. این وضعیت معمولا با افزایش سن تشدید می‌شود و در برخی موارد نیاز به درمان تخصصی دارد.
فتق یا بیرون زدگی دیسک گردن
فتق دیسک گردن زمانی اتفاق می‌افتد که ماده داخل دیسک بین مهره‌ای، از فضای خود خارج شده و به ریشه‌های عصبی فشار وارد کند. این فشار می‌تواند منجر به درد شدید، گرفتگی عضلات گردن، بی‌حسی دست‌ها و حتی سرگیجه شود. در موارد شدید، بیمار ممکن است دچار مشکلات حرکتی یا بی‌اختیاری شود. تشخیص به موقع و مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب برای جلوگیری از پیشرفت آسیب بسیار اهمیت دارد.
آسیب‌ها و سوانح
حرکات ناگهانی گردن مانند آنچه در تصادفات رانندگی رخ می‌دهند، می‌توانند باعث آسیب به عضلات و رباط‌های گردن شوند. این آسیب‌ها با اسپاسم، درد و کاهش حرکات گردن همراه هستند. هرچند در بسیاری از موارد این نوع گرفتگی‌ها با درمان‌هایی مثل ماساژ، داروهای ضدالتهاب یا فیزیوتراپی برطرف می‌شوند، اما پیگیری دقیق برای آسیب‌های جدی ستون فقرات ضروری است. نادیده گرفتن علائم اولیه ممکن است در آینده عوارض بیشتری به همراه داشته باشند.
علائم و نشانه‌های گرفتگی گردن
گرفتگی عضلات گردن مانند سایر اسپاسم‌های عضلانی، علائم و نشانه‌هایی به همراه دارد. برخی از این علائم ممکن است در همه افراد مشاهده نشوند اما برخی دیگر ممکن است با شدت بیشتری افراد را تحت تاثیر قرار دهند. شایع‌ترین علائم و نشانه‌های گرفتگی عضلات گردن شامل موارد زیر هستند:
- درد شدید ناگهانی در ناحیه گردن هنگام استراحت و فعالیت‌های روزمره
- سردرد و سرگیجه بدون علت خاصی
- احساس درد در ناحیه بازو، شانه و حتی مچ دست‌ها
- فاسیکولاسیون و پرش عضلانی در گردن و شانه
- احساس بی حسی و کرختی در شانه و دستان
- احساس سوزن سوزن شدن در پایین گردن، شانه و مچ دست
تشخیص علت گرفتگی عضلات گردن
برای تشخیص علت گرفتگی عضلات گردن، پزشک از روش‌های مختلفی برای ارزیابی وضعیت بیمار استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل معاینه فیزیکی، نورولوژیکی و مطالعات رادیولوژیکی هستند که به کمک هرکدام می‌توان علل مختلف گرفتگی عضلات گردن را شناسایی کرد. نحوه شناسایی علت‌های گرفتگی عضلات گردن از طریق روش‌های ذکر شده به شرح زیر هستند:
معاینه فیزیکی
در معاینه فیزیکی، پزشک به وضعیت بدن شما توجه می‌کند. این بررسی شامل وضعیت نشستن، ایستادن و نحوه حرکت‌های شما است. پزشک باید مطمئن شود که مهره‌های گردن در یک ردیف درست قرار دارند یا خیر. همچنین، بررسی هر فعالیتی که درد را تشدید می‌کند، اهمیت زیادی دارد. در صورتی که حرکات خاصی درد شما را افزایش دهند، این نشانه‌ها می‌توانند به پزشک در تشخیص علت گرفتگی کمک کنند.
معاینه نورولوژیکی
در معاینه نورولوژیکی، پزشک با استفاده از تست‌هایی خاص به بررسی عملکرد سیستم عصبی شما می‌پردازد. این تست‌ها شامل ارزیابی رفلکس‌ها، قدرت عضلات، تغییرات حسی و حرکتی و میزان انتشار درد به سایر نواحی بدن می‌شوند. در این معاینه، پزشک به دنبال نشانه‌هایی از اختلالات عصبی می‌گردد که ممکن است علت گرفتگی عضلات گردن باشند.
مطالعات رادیولوژیکی
مطالعات رادیولوژیکی به پزشک کمک می‌کنند تا مشکلات ساختاری در ستون فقرات را شناسایی کند. ابتدا یک رادیوگرافی ساده از ستون فقرات گرفته می‌شود تا مشکلاتی مانند: تحلیل دیسک‌ها، شکستگی‌ها یا تشکیل استئوفیت (زائده‌های استخوانی) مشخص شوند. در مواردی که پزشک به مشکلات پیچیده‌تر مشکوک باشد، تصویربرداری با MRI انجام می‌شود. MRI می‌تواند مشکلاتی مثل آرتروز ستون فقرات، فتق دیسک یا فشار به اعصاب را تشخیص دهد.
تست‌های خاص عصبی
در برخی موارد که پزشک به مشکلات نورولوژیکی شک دارد یا بیمار دچار ضعف‌های عضلانی است، ممکن است از تست‌های خاص عصبی مانند مطالعات هدایت عصبی یا الکترومیوگرافی (EMG) استفاده کند. این تست‌ها عملکرد سیگنال‌های عصبی و عضلات را بررسی می‌کنند. معمولا این تست‌ها در مراحل بعدی انجام می‌شوند، مگر اینکه مشکلات جدی عصبی یا ضعف عضلانی وجود داشته باشند.
روش‌های درمان گرفتگی عضلات گردن
گرفتگی عضلات گردن یکی از مشکلات شایع است که ممکن است به دلایل مختلفی مانند وضعیت نامناسب بدن، استرس، بلند کردن اجسام سنگین یا حتی خواب نادرست ایجاد شود. خوشبختانه، درمان‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند به تسکین درد و بهبود وضعیت گردن کمک کنند. این درمان‌ها می‌توانند شامل روش‌های خانگی، دارویی و فیزیکی باشند که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
درمان خانگی
یکی از ساده‌ترین و در عین حال موثرترین روش‌های درمان گرفتگی عضلات گردن، استفاده از درمان‌های خانگی است. درمان‌های خانگی متنوعی برای درمان گرفتگی عضلات گردن وجود دارند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
استراحت و تغییر وضعیت بدن: یکی از بهترین روش‌ها برای درمان گرفتگی عضلات گردن، استراحت و اصلاح وضعیت بدن است. نشستن در وضعیت صحیح و اجتناب از حالت‌های طولانی مدت که فشار زیادی به گردن وارد می‌کنند، می‌توانند به کاهش درد و پیشگیری از تشدید آن کمک کنند.
کمپرس گرم یا سرد: استفاده از کمپرس گرم یا سرد یکی دیگر از روش‌های خانگی موثر است. کمپرس سرد می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند، در حالی که کمپرس گرم می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش اسپاسم کمک کند. از هر دو نوع کمپرس می‌توان به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه آسیب دیده استفاده کرد.
حرکات کششی ملایم: انجام حرکات کششی ملایم و آرام برای گردن می‌توانند به آزاد شدن عضلات کمک کنند. این حرکات باید به آرامی انجام شوند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. کشش‌های آرام می‌توانند به کاهش تنش و درد عضلانی کمک کنند.
درمان دارویی
اسپاسم عضلات گردن از طریق استفاده از داروهای ضد اسپاسم و مسکن‌ها نیز کنترل و درمان می‌شود. داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند برای کاهش درد و التهاب گردن مفید باشند. این داروها به سرعت درد را تسکین داده و به فرد کمک می‌کنند تا بتواند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد. در موارد شدیدتر گرفتگی عضلات، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلات مانند تیزانیدین یا سیکلوبنزاپرین را تجویز کند. این داروها برای شل شدن عضلات و کاهش اسپاسم به کار می‌روند.
تمرینات ورزشی گرفتگی عضلات گردن
یکی دیگر از روش‌های درمانی گرفتگی عضلات گردن، انجام تمرینات ورزشی و حرکات فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود وضعیت عضلات گردن و کاهش گرفتگی‌ها کمک کند. برخی از تمرینات ورزشی موثر برای کاهش اسپاسم عضلانی و گرفتگی گردن عبارت‌اند از:
- چرخش گردن (Neck Turn): تمرین چرخش گردن یکی از حرکات مفید برای تقویت عضلات گردن و افزایش انعطاف‌پذیری آن است. برای انجام این تمرین، ابتدا سر خود را به آرامی به سمت راست بچرخانید تا چانه به شانه راست نزدیک شود، سپس این حالت را حدود ۲۰ ثانیه حفظ کنید. می‌توانید با کمک دست راست، به کشش بیشتر عضلات کمک کنید، اما باید مراقب باشید که فشار زیادی وارد نکنید. پس از بازگشت به حالت اولیه، همین حرکت را به سمت چپ تکرار کنید. این تمرین را می‌توانید ۳ تا ۵ بار برای هر طرف انجام دهید تا به بهبود حرکت و کاهش گرفتگی عضلات گردن کمک شود.
- خم شدن گردن به طرفین (Side Bending): حرکت خم شدن گردن به طرفین، یکی از تمرینات عالی برای افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش تنش عضلات گردن است. برای انجام این تمرین، سر خود را به آرامی به سمت راست خم کنید تا گوش به شانه نزدیک شود، سپس با قرار دادن دست راست روی سر، کمی فشار ملایم برای کشش بیشتر وارد کنید. این وضعیت را حدود ۲۰ ثانیه حفظ کرده و سپس به حالت اولیه بازگردید. همین حرکت را برای سمت چپ نیز انجام دهید. این تمرین را می‌توانید ۳ تا ۵ بار در هر طرف تکرار کنید تا باعث کشش بهتر و آرامش عضلات گردن شود.
- حرکت چسباندن چانه به گردن: برای انجام این تمرین تقویتی گردن، ابتدا صاف بنشینید، طوری‌که گوش‌ها و شانه‌ها در یک راستا قرار بگیرند. سپس سر را به آرامی به جلو متمایل کنید تا در ناحیه اتصال سر به گردن احساس کشش کنید. در ادامه، چانه را تا حد ممکن به سمت گردن نزدیک کرده و به آن بچسبانید. این وضعیت را برای ۵ ثانیه حفظ کنید و سپس به حالت عادی بازگردید. این حرکت را روزانه ۱۰ بار انجام دهید تا به تقویت عضلات عمقی گردن و بهبود وضعیت بدنی کمک کند.
در مورد ورزش‌های مضر برای دیسک گردن بیشتر بخوانید.
پیشگیری از اسپاسم عضلات گردن
پیشگیری از اسپاسم عضلات گردن بیشتر از آنچه فکر می‌کنید به سبک زندگی روزمره‌تان بستگی دارد. نشستن طولانی مدت پشت میز، خوابیدن در وضعیت نامناسب یا حتی استرس‌های روزانه می‌توانند زمینه‌ساز گرفتگی‌های آزاردهنده گردن باشند. اما با چند تغییر ساده و هوشمندانه در عادت‌های روزمره، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد. برخی از ساده‌ترین روش‌های پیشگیری از اسپاسم عضلات گردن عبارت‌اند از:
- حفظ وضعیت بدنی مناسب
- استراحت‌های منظم
- ورزش و حرکات کششی
- مدیریت استرس
- استفاده از بالش مناسب
چه زمانی برای گرفتگی گردن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر گرفتگی گردن با استراحت یا درمان‌های خانگی بهبود نیافت یا درد شدید و مداوم ادامه داشت، مراجعه به پزشک ضروری است. همچنین در صورتی که درد گردن به شانه‌ها، بازوها یا دست‌ها انتشار یابد یا با علائمی مانند: بی‌حسی، ضعف عضلانی و محدودیت در حرکت گردن همراه باشد، این نشانه‌ها می‌توانند بیانگر وجود مشکلی جدی‌تر باشند و نیاز به بررسی پزشکی دارند. چنانچه این درد پس از یک آسیب یا ضربه شدید ایجاد شده باشد یا با علائم دیگری مانند تب، سردرد شدید یا علائم عصبی همراه باشد، باید فورا به پزشک مراجعه شود تا از بروز عوارض جدی جلوگیری گردد. برای تشخیص دقیق و درمان موثر اسپاسم‌های گردن، مراجعه به متخصص مغز و اعصاب توصیه می‌شود. در این زمینه، دکتر محمد صمدیان، جراح مغز و اعصاب، یکی از بهترین گزینه‌ها برای ارزیابی و درمان این نوع مشکلات به شمار می‌روند.
کلام پایانی
گرفتگی عضلات گردن یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند وضعیت بدنی نامناسب، استرس یا آسیب‌های فیزیکی رخ دهد. با انجام تمرینات کششی منظم، حفظ وضعیت صحیح بدن، استراحت‌های منظم و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش، می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد و آن را مدیریت کرد. برای تشخیص و درمان اسپلاسم عضلات گردن می‌توانید به دکتر محمد صمدیان، متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. ایشان با تجربه و تخصص خود در درمان اختلالات گردن و ستون فقرات، می‌توانند به شما کمک کنند تا از دردهای مزمن رهایی یابید و به یک زندگی بدون درد و با حرکات آزادانه بازگردید.
سوالات متداول
بله استرس می‌تواند باعث سفتی عضلات گردن و در نتیجه گرفتگی و درد گردن شود.
درد، خشکی، محدودیت حرکت، سردرد، درد شانه یا حتی انتشار درد به بازوها از جمله علائم شایع هستند.
بله، حرکات کششی و تقویتی برای گردن و شانه‌ها می‌توانند به کاهش گرفتگی و پیشگیری از آن کمک کنند. البته در زمان درد شدید باید از حرکات سنگین پرهیز کرد.
بله خوابیدن روی بالش خیلی بلند یا خیلی مسطح، قرار گرفتن گردن در زاویه نامناسب یا خوابیدن روی شکم همگی می‌توانند باعث فشار روی عضلات گردن و در نتیجه گرفتگی شوند. استفاده از بالش ارگونومیک و خوابیدن به پشت یا پهلو توصیه می‌شود.
دیدگاه کاربران
دکتر صمدیان یکی از بهترین و خبره ترین پزشکان کشورمان است. امیدوارم همیشه در کمک به بیماران موفق باشند. برای سلامتی ایشان دعا میکنیم.