آیا تومور مننژیوم کشنده است؟ انواع تومورها، علائم و علل

تومور مننژیوم یا مننژیوما نوعی تومور مغزی است که در زیر جمجمه و خارج از مغز ایجاد میشود. مننژ به سه‌لایه غشای خارجی مغز گفته میشود که به طور مشخص تومورهای مغزی در آنجا به وجود میآیند. مننژیوم ممکن است رگها و شریانهای خونی سیستم عصبی، سلولهای عصبی و همچنین بخشهای داخلی مغز را تحت الشعاع خود قرار دهد. این عارضه در گروه تومورهای مغزی دسته بندی میشود ولی به‌طورکلی نباید به‌عنوان تومور مغزی شناخته شود. تومور مننژیوم هم در نوع مغزی و هم‌نوع ستون فقرات مشهود است. حدود ۲۰ درصد از کل تومورها منشأ سر و ۱۰ درصد از آنها منشأ ستون فقرات دارند.
سرعت رشد مننژیومهای مغزی بسیار آهسته است و حتی ممکن است که سالها بدون اینکه علامتی از خود نشان دهند رشد کنند. سلولهای مغز به طور غیرطبیعی تکثیر پیدا میکنند و این ناهنجاری مغزی را باعث میشوند.
تومور مننژیوم لزوماً کشنده نیست؛ بنابراین بیماران این عارضه به‌محض تشخیص متخصص و اطلاع از بیماری خود نباید نگران باشند. مبتلایان به این عارضه چنانچه بیماری آنها به‌موقع تشخیص داده شود و روند درمانی را تحتنظر پزشک متخصص خود طی نمایند، میتوانند به روال عادی زندگی خود برگردند.
توجه داشته باشید که میزان حجم تومور در شیوه و پروسه درمان بسیار مؤثر است. به‌طوری‌که میتوان گفت هرچه حجم آن بیشتر باشد میزان آسیبدیدگی سلولها و بافتهای عصبی نیز بیشتر خواهد بود و احتمال درمان سختتر و دشوارتر خواهد شد. علت اولیه و ثانویه موجب تشکیل تومورهای مغزی خوشخیم و بدخیم میشوند. معمولأ بیشتر تومورها که خوشخیم هستند و به علت اثر مخرب اولیه به وجود میآیند سرطانی نیستند.
اما نوع دیگر تومورهای مننژیوم در اثر یک عامل ثانویه که در اکثر موارد میتوانند سرطانی نیز قلمداد شوند، به وجود می آیند. این تومورها در اثر تکثیر ناهنجار و بیرویه سلولها و انتقال سلولهای سرطانی از یک قسمت بدن به ناحیه مغز ایجاد میشوند. سلولهای ناهنجار و غیرعادی (سرطانی) در نواحی سینه، ریه، کلیه و پوست باعث به‌وجودآمدن چنین تومورهایی میشوند.

معرفی انواع تومورهای مننژیوم

پیش‌تر گفته شد تومورهای مننژیوم به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم میشوند. تشخیص نوع تومور اینکه از نوع اولیه یا ثانویه است بسیار حائز اهمیت است. زیراکه کشنده بودن آن را نیز همین تشخیص معین میکند.

انواع تومورهای مغزی اولیه

این نوع تومورها در اثر یک عامل موجود در مغز به وجود میآیند، ناحیه مغز را درگیر خود میکنند و در دو نوع اولیه و ثانویه هستند. گلیوما و مننژیوم از انواع تومورهای مغزی اولیه هستند.
سلولهایی به نام سلولهای گلیال باعث به‌وجودآمدن تومور مغزی گلیوما میشوند. به سلولهایی که از سیستم عصبی مرکزی مغز محافظت میکنند، گلیوما میگویند. این سلولها علاوه بر اینکه وظیفه تقویت عصبی مرکزی را برعهده دارند نورونهای مرده را نیز تجزیه میکنند. تغییر در ساختار و شکل این سلولها، تومورهای مغزی گلیوما را باعث میشوند.
نوع دیگر تومور مغزی که مننژیوم است در اثر اختلال در عملکرد سلولهای ناحیه مننژ (غشای مغز و نخاع) ایجاد میشود. تومورهای مننژیوم معمولأ خوشخیم هستند ولی رشد آنها هم میتواند مشکلات جدی در مغز ایجاد کند؛ به‌گونه‌ای که چنین رشدی ممکن است کشنده نیز باشد. این تومورها هیچ‌گونه علائمی ندارند و به درمان فوری و اورژانسی نیازی ندارند و بیشتر در میان بانوان سالمند شیوع دارد. این عارضه بیشتر در مکانهایی از جمجمه که شکستگی ایجادشده، بروز میکند و یا جاهایی از مغز که غشای آن آسیب‌دیده ایجاد میشود.
چنانچه بیش از حد رشد کنند یا در موقعیت حساسی در مغز قرار بگیرند، موجب ایجاد عوارض خطرناکی خواهند شد.

انواع تومورهای مغزی ثانویه

این تومورها انواع گوناگونی دارند و در اثر عوامل مختلفی ایجاد میشوند که در اثر انتقال سلولهای سرطانی از اعضایی مثل ریه و سینه و…. به مغز ایجاد میشوند. به همین علت در بیشتر موارد این سلولهای سرطانی و بدخیم هستند.

تومورهای مغزی مننژیوم در سه دسته درجهبندی میشوند:

درجه یک: در این درجه، تومورها رشد آهستهای دارند و خوشخیم هستند. ۹۰ درصد بیماران بعد از تشخیص طول عمر یکساله و یا بیشتر داشته و بیش از ۸۰ بیماران این دسته طول عمر ۵ سال و بیشتر، بعد از تشخیص دارند.
درجه دو: رشد سلولهای سرطانی در این نوع درجهبندی متوسط است. خوشبختانه این نوع تومورها هم در بیشتر موارد نیز خوشخیم هستند. طول عمر یک سال و بیشتر در ۹۵ درصد بیماران این گروه گزارش شده است. بیش از ۸۰ درصد مبتلایان بعد از تشخیص، طول عمر پنج سال و بیشتر دارند. طول عمر ده سال و بیشتر در ۷۵ درصد مبتلایان به این عارضه مشاهده شده است.
درجه سه” رشد تومورها در این دستهبندی به‌صورت تهاجمی است. این تومورها تا حدود ۵ سانتیمتر هم میتوانند بزرگ شوند که بسیار نادر است. این رشد غیرمعمول و سریع آنها سلولهایی سرطانی را منجر میشود که به آنها آناپلاستیک میگویند. به‌گونه‌ای که ۷۵ درصد مبتلایان این گروه، بعد از تشخیص یک سال زنده می‌مانند و تقریباً ۴۰ درصد بیماران ۵ سال بعد از تشخیص زنده مانده اند.

علائم تومور مننژیوم

علائم و نشانه های مننژیوم باتوجه‌به اینکه در کدام بخش از غشای خارجی مغز ایجاد میشود، متفاوت است. توجه داشته باشید که این عارضه نشانه و علامت مقطعی دارد و احتمال دارد در ابتدا بسیار خفیف باشد. در اینجا به برخی علائم این بیماری اشاره میشود.

تاردیدن اجسام و کاهش میدان دید و دوبینی از تغییرات علائم بینایی است.
احساس سردردهای مزمن و شدید به‌خصوص در هنگام صبح
شنیدن صدای زنگ در گوش و نیز ازدست‌دادن شنوایی
حس بویایی و حتی لامسه در مبتلایان از عارضه از بین میرود.
بیمار در مفاصل دست‌وپا دچار احساس ضعف میشود.
از دستدادن حافظه از دیگر علائم این بیماری است.
بیمار در صحبت کردن و تکلم دچار اختلال میشود.

با بروز کدام علائم و نشانه ها باید به پزشک مراجعه کرد؟

هرچند با هرکدام از علائم و نشانههای فوق، بیمار دچار نگرانی و اضطراب در مورد تومور مننژیوم میشود. ولی باید توجه داشت که نشانههای این بیماری در طول زمان و به‌مرور خود را نشان میدهد. پس باید توجه داشت که برای عوارضی که به‌صورت ناگهانی بروز میکنند، سریعاً اقدام کرد. در مبتلایان به تومور مننژیوم با بروز علائمی مثل اختلال ناگهانی در حس لامسه، بینایی و حافظه و بروز سردردهای شدید و مزمن که به‌مرورزمان بدتر و شدیدتر میشود، بیمار باید به اورژانس مراجعه کند.
تومور مننژیوم مغزی علامت تشخیصی معینی ندارد و ممکن است با دیگر اختلالات مغزی اشتباه گرفته شود. زمانی که فرد به دلایلی به‌غیراز تومور مانند ضربات وارده به سر و جمجمه یا سردردهای شدید به پزشک مراجعه میکند، بیماری وی با استفاده از تصاویر سیتیاسکن و امآرآی تشخیص داده میشود.
در برخی مواقع برای تشخیص دقیقتر و اطمینان از عارضه، پزشک توصیه میکند از روشهای دیگر تشخیصی دیگر مانند نمونهبرداری یا بیوپسی مغزی استفاده شود. چنانچه تشخیص پزشک متخصص مغز و اعصاب به جراحی باشد، کرانیوتومی به طور معمول بر روی بیمار انجام میشود. به این صورت که یک‌تکه از استخوان جمجمه بیمار برداشته میشود تا دسترسی به بخش آسیبدیده مغز برای جراح امکانپذیر باشد. پزشک جراح تمام یا مقداری از تومور که قابل‌دسترسی برای استخراج باشد را برداشته و سپس استخوان همان ناحیه را در جای خود قرار میدهد.
درصورتیکه به علت محل قرارگیری تومور مننژیوم، دسترسی برای پزشک دشوار باشد از پرتودرمانی برای درمان و بهبود این عارضه استفاده میشود. اثر پرتودرمانی در تومورهای مننژیوم ممکن است به کوچک شدن تومور منجر شود یا از رشد بیشتر آن جلوگیری شود.

چه عواملی باعث ایجاد تومور مننژیوم میشوند؟

هنوز عوامل مشخصی برای تومور مننژیوم توسط محققان این رشته بیان نشده است. ولی عاملی که باعث ایجاد تغییر در ساختار سلولهای غشای مغزی و نخاع میشوند، ممکن است منجر به ایجاد تومور مننژیوم شوند. عواملی مثل وراثت یا محیط در بروز این عارضه تأثیر دارند. از عوامل محیطی میتوان به تماس طولانی با پرتوها و اشعههای مضر اشاره کرد. ولی به طور قاطع نمیتوان گفت که استفاده مداوم از گوشی تلفن همراه، تومور مننژیوم را در پی دارد. بروز تغییرات داخلی و شدید هورمونی در بانوان به‌خصوص در دوران یائسگی یک عامل محرک در ایجاد تومور مننژیوم مغزی است.
بسیاری از عوامل ایجاد این بیماری هنوز ناشناخته هستند ولی میتوان از برخی عوامل که باعث ایجاد عارضه تومور مننژیوم میشوند، به‌خصوص عوامل محیطی دوری جست. در ادامه به عواملی که ریسک ایجاد اختلالات و بیماریهای سیستم عصبی را افزایش میدهند، اشاره خواهد شد.

اشعه ها و پرتوهای خطرناک: قرارگرفتن در معرض اشعههای مضر به‌خصوص پرتودرمانی به طور مداوم با دوز بالا، خطر ابتلا به تومور مننژیوم را افزایش میدهد.
هورمون هایی مثل استروژن در بانوان: پیش‌تر گفته شد که این عارضه در بانوان شیوع بیشتری دارد. زنان میان‌سال ۲ برابر بیشتر از آقایان به مننژیوم مبتلا میشوند. ابتلا به این بیماری در سنین بین ۳۰ تا ۷۰ سال شیوع بیشتری دارد. محققان به این نتیجه رسیدهاند که بین سرطان سینه و تومور مننژیوم ارتباط مستقیمی وجود دارد. تغییرات شدید هورمونی در بانوان نقش بسیار مخربی در بروز این بیماری داشته است.
اختلالات عصبی ناشی از وراثت: بروز اختلال در سیستم عصبی مثل نوروفیبروماتوزیس خطر ابتلا به تومور مننژیوم را افزایش میدهد.
چاقی بیش از حد: تومور مننژیوم در افراد چاق بیشتر شیوع داشته است ولی به‌طورقطع نمیتوان گفت که ارتباط مستقیمی بین چاقی مفرط و مننژیوم قائل شد. BMI بسیار زیاد یا شاخص تودهای بدن از عوامل ایجادکننده سرطان است.