درمان قطعی تومور مغزی : نحوه درمان تومورهای مغزی

تومور مغزی نیاز به درمان جراحی و در برخی موارد شیمی‌درمانی یا اشعه دارد. درمان بر اساس انواع تومور مغزی، اندازه تومور، محل در مغز و تعداد تومورها در مغز و جاهای دیگر بدن طراحی شده است. درمان ممکن است شامل برداشتن یکبار کل تومور با جراحی باشد، یا در صورت شناخته شدن حالت تومور تهاجمی یا عود مجدد ممکن است شامل مداخلات مکرر باشد.اگر شما هم به دنبال درمان قطعی تومور مغزی هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

انواع درمان قطعی تومور مغزی

درمان قطعی تومور مغزی معمولاً به عنوان یک وظیفه چالش‌برانگیز در علم پزشکی محسوب می‌شود. انتخاب روش درمانی بستگی به نوع و موقعیت تومور، سلامت کلی بیمار، و عوامل دیگر دارد. یکی از راه‌های معمول درمان تومورهای مغزی، جراحی است. در این روش، جراح تلاش می‌کند تا تومور را به‌طور کامل از مغز حذف کند. پس از جراحی، برخی از بیماران به تکمیل درمان نیاز به درمان‌های دیگری مثل پرتو درمانی یا شیمی درمانی دارند. در پرتو درمانی، اشعه‌های با انرژی بالا به تومور هدایت می‌شوند تا سلول‌های بدخیم تخریب شوند یا رشد آنها مهار گردد. درمان‌های مورد استفاده بر اساس نوع تومور و مراحل بیماری متفاوت بوده و تصمیم‌گیری در این زمینه نیاز به همکاری چندین متخصص پزشکی دارد.  

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی تومورهای مغزی متناسب با نوع تومور است که با بررسی بیوپسی مشخص می‌شود. برخی از  داروهای شیمی‌درمانی‌ عبارتند از:

Temodar  (تموزولومید)

Temodar  (تموزولومید) یک داروی شیمی‌درمانی توصیه شده برای افرادی است که مبتلا به گلیوبلاستوما مولتی فرم (GBM) هستند، Temozolomide معمولاً روزانه به مدت پنج روز در هر ۲۸ روز به مدت شش تا ۱۲ دوره تجویز می‌شود. تموزولومید خطر عوارض هماتولوژیک مانند ترومبوسیتوپنی (تعداد کم پلاکت، که می‌تواند منجر به مشکلات خونریزی شود) را افزایش می‌دهد، بنابراین آزمایش خون باید در هر دوره درمان ۲۱ و ۲۸ روز بررسی شود. سایر عوارض جانبی شامل تهوع، خستگی و کاهش اشتها است.

ترکیبی از داروهای پروکاربازین، لوموستین و وینکریستین (PCV)

ترکیبی از داروهای شیمیایی به نام پروکاربازین، لوموستین و وینکریستین (PCV) گزینه دیگری در درمان تومورهای مغزی هستند. این ترکیب ممکن است باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی، کبودی یا خونریزی شود. خستگی، حالت تهوع، بی حسی و سوزن‌سوزن شدن نیز ممکن است رخ دهد.

گلیادل (کارموستین)

گلیادل (کارموستین) یک داروی شیمی‌درمانی است که به شکل ویفر در مغز کاشته می‌شود و به تدریج تجزیه می‌شود تا اثر مبارزه با تومور را ایجاد کند. ویفرهای Gliadel ممکن است اندازه برخی از تومورهای بدخیم مغز را کاهش دهند. عوارض جانبی احتمالی شامل عفونت و تورم مغزی است.

آواستین (bevacizumab)

آواستین (bevacizumab) آنتی بادی است که به فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) متصل می‌شود. این درمان با تولید رگ‌های خونی جدید که مواد مغذی را برای تومور در حال رشد تأمین می‌کند، تداخل دارد. این وضعیت با نوتروپنی (کاهش ایمنی)، فشار خون بالا و ترومبوآمبولی (لخته شدن خون) همراه است.

درمان‌های هورمونی

هنگامی‌که هورمون ترشح کننده غده هیپوفیز برداشته می‌شود، ممکن است به درمان هورمونی به عنوان درمان جایگزین نیاز باشد. یکی از روش‌های درمان هورمونی در تومورهای مغزی، استفاده از داروهای مهارکننده هورمون‌ها است. این داروها می‌توانند به طور مستقیم بر روی غده‌های هورمون تأثیر بگذارند یا سیگنال‌های عصبی را کاهش دهند تا تولید هورمون کاهش یابد. علاوه بر این، در برخی موارد، جراحی نیز به عنوان یک گزینه هورمونی در نظر گرفته می‌شود. در این روش، غده‌های تولید کننده هورمون یا تومورهای مغزی حساس به هورمون تخلیه کننده آن‌ها، جراحی می‌شوند.

ضد تشنج‌ها

داروهای ضد تشنج برای کنترل تشنج‌های ناشی از تومور مغزی استفاده می‌شود. حتی ممکن است لازم باشد پس از برداشتن کامل تومور، از داروهای ضد تشنج استفاده کنید، زیرا ممکن است بافت اسکار، که می‌تواند باعث تشنج شود، باقی بماند.

کورتیکواستروئیدها

اکثر افرادی که مبتلا به تومور مغزی هستند مقداری تورم و التهاب را تجربه می‌کنند. اگر تورم مسئله مهمی باشد، ممکن است لازم شود از استروئیدهای خوراکی یا IV (داخل وریدی) برای کاهش التهاب استفاده کنید. به طور کلی، استروئیدها را باید برای مدت محدود مصرف کرد، اما در صورت تکرار تورم التهابی ممکن است نیاز به مصرف مجدد استروئیدها باشد.

داروهای ضد درد

بسته به شدت درد ناشی از تومور یا درد بعد از جراحی، ممکن است به داروهای ضد درد بدون نسخه یا با نسخه نیاز شود. این داروها ممکن است شامل NSAID‌های تجویزی، مواد افیونی، داروهای بیهوشی یا داروهای ضد تشنج مانند نورونتین (گاباپنتین) باشد که برای کنترل درد استفاده می‌شود.

پرتو درمانی

پرتودرمانی از تابش پر انرژی به تومور جهت از بین بردن سرطان استفاده می‌کند. اغلب، پرتودرمانی قبل از جراحی برای کاهش اندازه تومور مغزی انجام می‌شود. چندین روش مختلف برای پرتودرمانی وجود دارد و ممکن است به ترکیبی از آن‌ها نیاز داشته باشید که بر اساس اندازه، نوع و محل تومور مغزی تعیین می‌شود. تکنیک‌های مورد استفاده در پرتودرمانی برای تومورهای مغزی:

• پرتودرمانی میدان درگیر (IFRT): بر روی حاشیه ۱ تا ۳ سانتی متری اطراف تومور تمرکز می‌کند تا تخریب سلول‌های سالم و طبیعی را کاهش دهد.
• پرتودرمانی با هدایت تصویری (IGRT): از سی تی اسکن یا اشعه ایکس در طول تابش برای درمان دقیق‌تر استفاده می‌کند.
• پرتودرمانی سه بعدی مطابق (۳D-CRT): با استفاده از نرم افزارهای ویژه برنامه‌های درمانی را برای کاهش تابش به بافت سالم مغز تهیه می‌کند.
• RT با شدت تعدیل شده (IMRT): میزان تابش را در مناطق درمانی متفاوت تغییر می‌دهد، که این شرایط زمانی مفید است که تومور در نزدیکی مناطق حساس مغز باشد.
• پرتودرمانی شکسته دوزهای کوچک متعدد را در مدت زمان طولانی ارائه می‌دهد.
• جراحی رادیو استریو تاکتیک (SRS): اشعه دقیق و با دوز بالا را به اهداف کوچک در مغز می‌رساند.
• همچنین ممکن است با قرار دادن دانه‌های رادیوایزوتوپ در حفره مغز یا خود تومور، تابش انجام شود و منجر به ایجاد روند تحویل مداوم دوز شود.

 یکی از عوارض جانبی پرتودرمانی شامل نکروز پرتویی است که به معنی مرگ بافت طبیعی مغز بر اثر تابش است. سایر عوارض شامل تنگ شدن عروق خونی، ریزش مو و سردرد است. برای هر نوع تومور مغزی، حداکثر دوز تابش محاسبه می‌شود. تشعشع بیش از آن فایده بیشتری ندارد، اما ممکن است عوارض جانبی آن را افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: روش‌های درمان متاستاز مغزی

روش‌های تخصصی درمان قطعی تومور مغزی

اغلب، برای برداشتن بیشتر تومورها به جراحی نیاز است. به طور کلی، برداشتن تومور مغزی بهترین راه برای جلوگیری از رشد و عود آن است. جراحان با چالش بزرگ برداشتن کل تومور و حفظ بافت طبیعی مغز مواجه هستند.
بعد از جراحی، تومور برداشته شده زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود که آیا حاشیه (مناطق اطراف تومور) بافت سرطانی یا طبیعی است. انواع مختلفی از جراحی مغز وجود دارد و نوع مناسب برای هر فرد بستگی به اندازه و محل تومور مغزی وی دارد.

کرانیوتومی

این روش بازترین نوع جراحی مغز است که در آن قسمتی از جمجمه برداشته می‌شود، مننژها (غشاهایی که مغز و نخاع را می‌پوشانند) باز می‌شوند و جراح شما دیدی از مغز و تومور دارد. بهبودی بعد از کرانیوتومی به زمان زیادی نیاز دارد و این نوع جراحی اغلب برای تومورهای بزرگ مورد نیاز است.

نوروآندوسکوپی

هنگامی‌که بدون باز کردن جمجمه می‌توان به تومور دسترسی پیدا کرد، جراح شما ممکن است یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد کند یا حتی از طریق  حفره بینی به تومور برسد. یک لوله نازک با دوربین از طریق دهانه سوراخ؛ به علاوه ابزارهای ویژه‌ای برای از بین بردن تومور استفاده می‌شود. نوروآندوسکوپی ممکن است برای از بین بردن تومورهای کوچک‌تر یا تومورهایی که در مناطق عمیق مغز هستند استفاده شود.

برداشتن تومور با لیزر

این جراحی یک روش حداقل تهاجمی است که در آن از لیزر برای کاهش یا از بین بردن کامل تومور با استفاده از انرژی حرارتی استفاده می‌شود. برعکس پرتودرمانی که پرتو را به ناحیه‌ای بدون برش یا بیهوشی هدایت می‌کند، نیاز به بیهوشی دارد.

در مورد تغذیه بعد از جراحی تومور مغزی بیش‌تر بدانید!

خطرات جراحی تومور مغزی

خطرات متعددی برای جراحی مغز وجود دارد و این خطرات در مورد همه انواع جراحی مغز صدق می‌کند.

ادم مغزی

تورم با تجمع مایع در بافت مغز، به نام ادم مغزی، ممکن است رخ دهد. این وضعیت می‌تواند مشکلات عصبی مانند بی حسی، ضعف یا مشکل در صحبت کردن یا حرکت ایجاد کند. ادم مغزی ممکن است با داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها کاهش یابد و تمایل دارد طی چند هفته به خودی خود از بین برود. اگر تجمع مایع یا تورم مداوم باشد، ممکن است لازم باشد برای کاهش حجم مایع اضافی، از شانت بطنی شکمی استفاده شود.

لخته‌های خون

لخته‌های خون ممکن است پس از جراحی مغز به آسانی ایجاد شوند، بنابراین ممکن است به درمان‌های پیشگیرانه نیاز باشد.

آسیب به اندام‌های مجاور

آسیب به اندام‌های مجاور ممکن است رخ دهد. اگر تومور در قاعده جمجمه باشد، به‌عنوان مثال، اعصاب جمجمه در آن ناحیه ممکن است در طول جراحی در معرض خطر باشند.

گاهی اوقات اگر تومور در ناحیه‌ای از مغز که نزدیک عروق خونی اصلی است یا در ساقه مغز قرار داشته باشد، جایی که عملکردهای حیاتی ممکن است مختل شوند، عمل جراحی ممکن نیست. همچنین اگر بدن شما نتواند به راحتی این عمل را تحمل کند، انجام جراحی برای شما غیرممکن است. حتی پس از جراحی مغز، تومورهای بدخیم و تومورهای متاستاتیک می‌توانند عود کنند. با این وجود، جراحی می‌تواند به بهبود پاسخ شما به شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر کمک کند، حتی اگر تومور شما تهاجمی باشد.

درمان‌های بدون نسخه

داروهای بدون نسخه می‌توانند با کاهش یا حذف برخی از علائم تومور مغزی به شما کمک کنند، اما نمی‌توانند خود این بیماری را درمان کنند. تعدادی داروی ضد درد وجود دارد که می‌توانید برای سردرد خود مصرف کنید. معمولاً از تیلنول (استامینوفن)، ادویل (ایبوپروفن)، آلوه (ناپروکسن سدیم) و اکسدرین استفاده می‌شود. اگرچه ممکن است قبل از تشخیص تومور مغزی از این داروها استفاده کرده باشید، اما بدانید که برخی از آنها می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند. اگر در حال بهبودی از جراحی هستید، نگرانی خاصی وجود دارد. بهترین گزینه‌ها برای تسکین درد را با پزشک خود در میان بگذارید تا مطمئن شوید که رویکرد شما بی خطر است.

در مورد مراقبت بعد از جراحی تومور مغزی بیش‌تر بدانید!

خود مراقبتی

کارهایی که در خانه انجام می‌دهید می‌تواند از شما در برابر عوارض محافظت کرده و علائم را در طول درمان کاهش دهد. از جمله:

نظارت بر علائم حیاتی

یک تومور مغزی بزرگ یا نزدیک ساقه مغز می‌تواند بر تنفس و عملکرد قلب شما تأثیر بگذارد. دستگاهی برای نظارت بر علائم حیاتی شما در خانه، به ویژه هنگام خواب، می‌تواند شما یا عزیزانتان را از تغییرات ناگهانی که نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد، آگاه کند. به‌عنوان مثال، پزشک ممکن است نسخه‌ای برای اندازه گیری ضربان قلب توصیه کند و بنویسد، که لازم است نبض و سطح تقریبی اکسیژن شما را کنترل کند.

مراقبت از زخم

اگر جراحی مغز انجام داده‌اید، باید طبق دستور پزشک از زخم خود محافظت کرده و مراقبت کنید. ممکن است بین نوبت‌های پزشک خود نیاز به تعویض پانسمان داشته باشید. در صورت خونریزی، نشت مایعات، تب یا درد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

نگهداری شنت

در صورت انجام شنت بطنی، به شما دستورالعمل‌های مفصلی در مورد نحوه مدیریت و نظارت بر آن داده می‌شود.

وسایل کمک بینایی

اگر تومور مغزی بینایی شما را تحت تأثیر قرار داده است، ممکن است به عینک مطالعه، ذره بین یا روش‌های کاربردی دیگر نیاز داشته باشید تا بتوانید تا زمان درمان تومور، ببینید و بخوانید.

شیوه‌های درمانی در دست تحقیق

در حال حاضر روش‌های درمان تومور مغزی بسیاری در دست تحقیق هستند (به ویژه در رابطه با تومورهایی که پیش بینی نتیجه درمان آنها از طریق شیوه‌های درمانی متداول امکان پذیر نیست). اینکه شیوه‌های درمانی جدید مثمر ثمر واقع خواهند شد یا نه هنوز نامشخص است. این شیوه‌های درمانی بر اساس پروتکل‌های خاصی انجام می‌گیرند که در آن از روش‌هایی نظیر روش درمانی ضد رگ زایی، ژن درمانی، تمایز درمانی، استفاده از سلول‌های بنیادی و استفاده از داروهای هدف دار نیز بهره گرفته می‌شود. روش درمان ترکیبی نیز ممکن است با کمترین اثرات جانبی موثر واقع گردند.