منظور از ورم مغزی چیست ؟ علت، علائم به همراه روش های درمانی

ورم می تواند در بخش خاصی از مغز و یا در تمامی مغز اتفاق بیافتد که این رخداد بستگی به علت آن دارد. ورم مغزی باعث افزایش فشار داخل کاسه سر (جمجمه) می شود که به آن فشار داخل جمجمه ای یا ICP می گویند.
بیش از حد ورم کردن مغز باعث تجمع و حبس شدن مایعات در سر می شود.این افزایش فشار از جریان خون به سمت مغز جلوگیری می کند. بنابراین مغز دچار کمبود اکسیژن می شود در صورتی که  برای عملکرد مغز نیاز به اکسیژن است. ورم همچنین از خروج مایعات از مغز جلوگیری می کند که این مسئله باعث بدتر شدن ورم می شود که باعث آسیب رسیدن به مغز و مرگ سلول های مغزی می شود .

ورم مغزی چیست ؟

افزایش حجم مغز به علت تجمع بیش از حد مایع در بطن ها یا تجمع مایع درون بافت مغز می تواند از عوامل ورم مغزی باشد. مایع مغزی در بطن های مغز موجب بیماری هایی مانند هیدروسفالی می شود. این مایع فشار بیرونی به بافت مغز می آورد و به جمجمه فشار وارد می کند. در جمجمه نوزاد قسمت های نرمی وجود دارد که فونتانل گفته می شود و درزهای بین صفحات استخوانی که هنوز محکم نشده اند امکان دارد موجب افزایش اندازه سر شود. تجمع مایع درون مغز یا ادم مغزی به علت هایی مانند آسیب، عفونت، سکته، تومور مغزی، عوارض ناشی از دیابت، عدم تعادل شیمیایی، مصرف مواد مخدر ، فشار خون بالا یا هایپرترمی بدخیم و بیماری مربوط به ارتفاع زیاد. 

علائم ورم مغزی

علائم این بیماری مختلف است و به شدت و علل آن بستگی دارد  بررسی می کنیم که این علائم عبارتند از:

• سردرد
• درد و خشکی گردن
• تهوع یا استفراغ
• سرگیجه
• تنفس نامنظم
• کاهش بینایی یا تغییرات آن
• کاهش حافظه
• عدم توانایی در راه رفتن
• به سختی حرف زدن
• بی حسی و بهت زدگی
• تشنج
• کاهش هوشیاری ( بیهوشی )

مطمئن شویم بعد از بهبود ، مغز خون و اکسیژن کافی دریافت می کند تا سالم بماند و هر نوع علت بروز آن برطرف شود.

عوامل بروز ورم مغزی

ورم مغزی می تواند به علت های مختلفی رخ دهد که در برخی از موارد علت آن مشخص نیست. ضربه مغزی ، بیماری های عفونی، تومورهای مغزی و حتی ارتفاع زیاد باعث ایجاد این ورم می شود. برای بهتر متوجه شدن این بیماری و راه های درمان آن به برسی شایع ترین علل آن می پردازیم:

آسیب مغز در اثر تروما : در این مورد بر اثر یک حادثه ناگهانی به مغز آسیب می رسد که مهم ترین این حوادث عبارتند از: افتادن، زمین خوردن، تصادف رانندگی، برخورد چیزی باشتاب به سر، برخورد سر به جایی، ضربه به سر و آسیب سر در حین دعوا.آسیب اولیه باعث ورم بافت مغزی می شود.و استخوان شکسته شده جمجمه باعث پارگی رگ های خونی می شود.همچنین اگر بدن به آسیب واکنش نشان دهد باعث افزایش این ورم می شود.

خونریزی مغزی و سکته مغزی هموراژیک : اگر خون از رگ خونی به بیرون نشت کند، خونریزی رخ می دهد. از طرفی مهم ترین نوع خونریزی مغزی ، سکته مغزی هموراژیک است.بر اثر پاره شدن رگ خونی موجود در مغز سکته مغزی و خونریزی رخ می دهد که در اثر خونریزی فشار داخل مغز افزایش می یابد که بیشترین علت سکته مغزی هموراژیک فشار خون بالا است.دیگر عوامل خونریزی مغزی برخورد ضربه به سر، مصرف برخی داروها و نقایص مادرزادی نیز می تواند باشد.

بیماری های عفونی : بیماری هایی که در اثر یک میکروب مثل باکتری و یا ویروس ایجاد می شوند نیز می توانند باعث ورم در مغز  شوند. که نمونه ای از آنها عبارتند از :

• مننژیت
• انسفالیت
• توکسوپلاسموز
• آمپیم مغزی

سکته مغزی ایسکمیک : در اثر لخته شدن خون و یا مسدود شدن رگ خونی در مغز این نوع سکته مغزی رخ می دهد. بر اثر این رخداد مغز نمی تواند خون و اکسیژن لازم را برای عملکرد خود دریافت کند که باعث مرگ سلول های مغزی می گردد و مغز دچار ورم می شود.

مناطق مرتفع: بر اثر ارتفاع بیش از ۱۵۰۰ متری این بیماری رخ می دهد این نوع ورم به علت بیماری ارتفاع زدگی حاد است. که البته  محققان علت دقیق آن را نمی دانند.

تومورها : تومور مغزی باعث این ورم می شوند به این صورت که وقتی یک تومور رشد می کند، به سایر قسمت های مغز فشار وارد می نماید.وجود تومور در برخی قسمت های مغز، از خارشدن مایع مغزی نخاعی جلوگیری می کند. همچنین رشد رگ های خونی جدید در تومور و نزدیک آن نیز باعث این ورم می شود.

ورم مغزی به چند حالت ایجاد می شود؟

1. هیدروسفالی که مایع در بطن های مغز تجمع پیدا کرده و ورم از درون به بیرون ایجاد خواهد شد. علت ورم مغز در هیدروسفالی شامل موارد زیر است:

• مشکلات مادرزادی
• آسیب به مغز یا طناب نخاعی
• تومور در مغز یا تومور نخاعی
• عوارض در هنگام تولد
• وجود کیست
• اختلالات ژنتیکی
• عفونت
• هیدروسفالی با فشار طبیعی

۲. ادم مغزی که مایع درون بافت مغز تجمع پیدا می کندو این ورم یک حالت عمومی و کلی دارد. 

درمان ورم مغزی

عوارض ورم مغزی

این بیماریممکن است به علت بیماری خطرناک دیگری ایجاد شود. عدم درمان می تواند منجر به عوارض شدید و صدمات جبران ناپذیری شود. بعد از تشخیص علت بیماری متخصص باید برنامه درمانی را برای کاهش خطرات و عوارض احتمالی را پیروی کنید. این عوارض احتمالی شامل :

• فلج
• بیهوشی و کما
• ضعف ماهیچه
• تأخیر در رشد
• اختلال شناختی
• اختلال یادگیری
• تغییرات شخصیتی
• تغییر یا از دست دادن احساس در بدن

تشخیص ورم مغزی

پزشک معالج برای تشخیص ورم مغزی برای بیمار آزمایشاتی تجویز می کند که این آزمایشات عبارتند از :

• معاینه سر و گردن توسط پزشک
• معاینه و بررسی اعصاب
• سی تی اسکن سر برای تعیین مقدار و محل ورم
• ام آر آی (MRI) سر برای تعیین اندازه و محل ورم
• آزمایش خون برای بررسی علل ورم

درمان ورم مغزی

در موارد خفیف این بیماری مانند بیماری ارتفاع متوسط و یا ضربه مغزی جزئی اغلب طی چند روز درمان برطرف می شود، اما در بیشتر موارد، درمان های بیشتری مورد نیاز است. دیگر روش های درمان عبارتند از:

زدن سرم

هنگامی که مایعات و داروها از طریق تزریق داخل رگ (زدن سرم) به بدن بیمار وارد می شوند باعث جلوگیری از  کاهش شدید فشار خون می شود که منجرب می شود تمامی بدن و از جمله مغز، خون کافی دریافت کند اما بعضی از سرم ها ورم را بدتر می کنند.

داروها

گاهی پزشک برای بهبود ورم مغزی دارو تجویز می کند که این داروها بستگی به علل و علائم این ورم دارد.

اکسیژن درمانی

بر اثر رسیدن اکسیژن به بیمار به وسیله دستگاه تنفس مصنوعی و یا هر روش دیگری باعث می شود خون به مقدار کافی اکسیژن دریافت کند. که پزشک با تنظیم دستگاه تنفس مصنوعی میزان ورم را کاهش می دهد.

کاهش دادن دمای بدن

کم کردن دمای بدن و مغز ورم را بهبود می بخشد به این دلیل که انجام درست این عمل سخت است این روش برای درمان زیاد استفاده نمی شود.

ونتری کلوستومی یا سوندگذاری داخل بطن مغزی

پزشک جراح در این روش یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می کند و یک لوله باریک پلاستیکی را از طریق این سوراخ به داخل سر می فرستد.سپس برای کاهش فشار داخل سر، مایع مغزی نخاعی توسط این لوله  به بیرون کشیده می شود.

عمل جراحی

عمل جراحی برای کارهای زیر انجام می شود:

• برداشتن قسمتی از جمجمه برای کاهش فشار داخل جمجمه
• برداشتن یا ترمیم عامل ایجادکننده ورم، مثل ترمیم سرخرگ یا سیاهرگ آسیب‌دیده و یا برداشتن تومور مغزی

چگونه از سر و مغز خود محافظت کنیم؟

هنگام دوچرخه سواری، موتورسواری، اسکیت بازی، انجام ورزش های برخوردی و انجام هر نوع کاری که امکان افتادن و برخورد ضربه به سر شما وجود دارد، حتما کلاه ایمنی روی سرتان قرار دهید.
هنگام سوار شدن به خودرو و یا رانندگی، حتما کمربند ایمنی خود را ببندید. اگر دچار فشار خون بالا و بیماری قلبی هستید، تمام کارهای لازم برای کنترل این بیماری ها را تحت نظر پزشک انجام دهید.
از کشیدن سیگار خودداری کنید. هنگامی که به مناطق مرتفع مثل کوه ها می روید، برای اینکه بدنتان با ارتفاع بالا تطابق پیدا کند، کمی زمان لازم است.