خونریزی مغزی به علت پارگی یک شریان در مغز و خونریزی موضعی بافت‌های اطراف رخ می‌دهد. خونریزی در واقع باعث مرگ سلول‌های مغزی می‌شود. در واقع خونریزی داخل مغز، یک نوع سکته مغزی است. وقتی خونریزی به بافت مغز آسیب برساند باعث ورم مغز یا ادم مغزی می‌شود.
خونریزی مغزی چیست ؟
خونریزی مغزی عارضه ای بسیار جدی است که می‌تواند موجب مرگ سلول‌های مغز شود. همچنین به علت آسیب و پارگی در عروق مغز اتفاق میفتد و باعث پخش شدن خون در بافت مغز خواهد شد که می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را با خود به همراه داشته باشد. می‌توان گفت از شایع‌ترین علائم آن سردرد ناگهانی و شدید است که عموما در اکثر افراد ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است فرد به این عارضه مبتلا شود و این حالت را تجربه نکند. خونریزی همانند سکته مغزی جز وضعیت‌های اورژانسی است که بیمار باید در کمترین زمان ممکن به مراکز درمانی مراجعه کند. لازم به ذکر است که خونریزی مغزی جز عوامل ایجادکننده سکته مغزی می‌باشد. همچنین ممکن است با وارد شدن ضربه شدید بر اثر تصادف یا سقوط از ارتفاع ایجاد شود و موجب آسیب به بافت مغز و ادم مغزی شود. در این حالت خون در قسمتی از مغز جمع می‌شود و می‌تواند باعث تشکیل توده‌ای به نام هماتوم شود. هماتوم موجب افزایش فشار در بافت مغز و کاهش جریان خون و مرگ سلول‌های مغزی خواهد شد. تجمع خون در مغز می‌تواند از رسیدن اکسیژن به سلول‌ها جلوگیری کند و موجب مرگ آنها شود.
علائم خونریزی بسته به محل، شدت و میزان بافت‌های درگیر می‌تواند متفاوت باشد و عوارض جدی برای بیمار ایجاد نماید.
انواع خونریزی مغزی
چند نوع خونریزی مغزی وجود دارد، که نوع آن بستگی به محل آن دارد:
- خونریزی داخل مغزی – خونریزی که در داخل مغز اتفاق می‌افتد.
- خونریزی زیررواکانیدی – خونریزی بین مغز و غشاء که آن را پوشش می‌دهد.
- خونریزی زیر دیوار – زیر لایه درونی مننژ و بالای مغز.
- خونریزی اپیدورال – خونریزی بین جمجمه و مغز.
دلایل و عوامل خطر
- وارد شدن ضربه شدید به سر در طی حوادث ناگهانی (تصادفات رانندگی ، سقوط از بلندی و …)
- افزایش بیش از حد فشار خون که سبب افزایش آسیب پذیری عروق خونی می‌شود.
- ناهنجاری در دیوارههای عروق خونی
- آنوریسم و گشاد شدن عروق
- اختلالات خونی مانند کم خونی داسی شکل و هموفیلی
- مصرف داروهای رقیق کننده خون
- اختلالات کبدی
- اختلال عروق خونی
علت خونریزی مغزی
- فشار خون بالا : می‌توان گفت از شایع‌ترین علت‌های خونریزی مغزی فشار خون بالا می‌باشد. که با گذشت زمان، فشار خون می‌تواند دیوارههای رگ را ضعیف کند و باعث پارگی رگ شود. در این حالت تجمع خون در مغز می‌تواند موجب سکته مغزی شود.
- از علت‌های اصلی آن می‌توان به ضربه شدید به سر اشاره کرد که معمولا در اتفاقاتی مانند تصادفات با موتور سیکلت و ماشین و یا سقوط از پرتگاه و در نزاع‌ها و گاها آسیب‌های ورزشی اتفاق می‌افتد. فشار خون بالایی که درمان نشده است یکی از علل قابل پیشگیری خونریزی است.
- آنوریسم مغزی : یکی دیگر از علت‌های آن آنوریسم مغزی(یا نقطه ضعیف در دیواره رگ) است که ضعف در دیواره رگ خونی است که متورم شده است. این رگ می‌تواند دچار پارگی و منجر به سکته مغزی شود.
- پیوند غیرعادی رگ و شریان‌ها که از بدو تولد در فرد دیده می‌شود و ممکن است بعدها منجر به خونریزی نیز شود، بدشکلی شریانی وریدی گفته می‌شود.
- افراد مبتلا به سرطان که سرطان آنها بسیار گسترده شده و به مغز رسیده است (متاستازیک)، در ناحیه‌ای از مغز که سرطان به آنها گسترش یافته دچار خونریزی می‌شوند.
- برخی تومورهای مغزی نیز می‌تواند باعث خونریزی در مغز شوند.
- رسوب پروتئین آمیلوئید در امتداد رگ‌های خونی افراد مسن می‌تواند منجر به تضعیف دیواره رگ و خونریزی شود.
- مصرف کوکائین و مواد مخدر نیز می‌تواند موجب تضعیف دیواره رگ و خونریزی شود.
- بعضی داروهای تجویزی هم خطر خونریزی مغز را بالا می‌برد.
- ضربه یا جراحات به سر
- آنوریسم مغزی (یک ناحیه ضعیف در یک شریان مغز)
- فشار خون بالا
- اختلالات رگ خون
- اختلالات خونریزی
- بیماری کبد
- تومور مغزی
- سوء مصرف مواد
علائم خونریزی مغزی
علائم آن ممکن است به تدریج و یا بطور ناگهانی رخ دهند که شایع‌ترین آنها عبارتند از:
- سردرد شدید و ناگهانی که به دنبال خونریزی در مغز بروز می‌کند.
- حالت تهوع و استفراغ
- اختلال هوشیاری
- گیجی و منگی
- بی‌حسی و ضعف شدید اندام‌ها بخصوص دست‌ها و پاها
- تشنج ، بدون داشتن سابقه‌ی قبلی تشنج
- بیهوش شدن
- اختلالات بینایی
- کرختی و سوزن‌سوزن شدن اندام‌ها
- لرزش اندام‌ها
- اختلال در حرکت و حفظ تعادل
- اختلال تکلم
- اختلال بلع
- اختلال در خواند و نوشتن بطور صحیح
- اختلال شناخت
البته علائم با توجه به شدت و محل آن در هر فرد متفاوت است و تشخیص این موضوع با متخصص مغز و اعصاب است.
خونریزی مغزی و مرگ
ممکن است خونریزی‌ای که شدت زیادی دارد سبب مرگ در افراد شود. بنابراین محل و میزان خونریزی در بازگشت سلامتی افراد موثر است و هر چقدر فاصله زمانی میان درمان و زمان وقوع خونریزی کمتر باشد احتمال سلامتی دوباره بیمار بیشتر است.
عوارض بعد از یک خونریزی مغزی
- فلج
- بی‌حسی یا ضعف بخشی از بدن
- مشکل بلعیدن
- از دست دادن بینایی
- ناتوانی در صحبت کردن یا درک کلمات
- سردرگمی یا از دست دادن حافظه
- تغییر شخصیت یا مشکلات عاطفی
اثرات خونریزی در مغز در گروه‌‌های سنی مختلف متفاوت می‌باشد. خونریزی در مغز به احتمال زیاد در افراد مسن رخ می‌دهد. بیشتر خونریزی‌های داخل مغزی که به طور ناگهانی در کودکان رخ می‌دهد به علت ناهنجاری های عروق خونی می‌باشد. سایر علل احتمالی شامل بیماری‌های خون، تومورهای مغزی ، سپتی سمی یا سوء مصرف مواد است.
تروما جز شایع‌ترین علل و اختلالات آن می‌باشد. در نوزادان و کودکان، خونریزی در مغز به احتمال زیاد رخ نمی‌دهد. در نوزادان، می‌تواند به علت آسیب در حین زایمان باشد. علائم و همچنین برخی از گزینه‌های درمان در بزرگسالان و کودکان بسیار مشابه هستند. درمان در کودکان بستگی به محل و همچنین شدت مورد دارد. کودکان به طور کلی بهتر از بزرگسالان از خونریزی‌ای که در مغز اتفاق می‌افتد بهبود می‌یابند ، زیرا مغز آنها هنوز در حال توسعه است.
تشخیص خونریزی در مغز
بعد از مشاهده علائم حتما به پزشک مراجعه کنید. بهترین متخصص مغز و اعصاب قطعا پس از مشاهده علائم و انجام آزمایشات، رادیولوژی، MRI و سی تی اسکن می‌تواند علت خونریزی را تشخیص داده و متناسب با آن بیمار درمان شود. عموماً، بیمارانی با خونریزی‌های کوچک (کوچکتر از ۱۰ سانتیمتر مکعب) و عیوب جزئی با دارو درمان می‌شوند. ممکن است عمل جراحی برای کاهش ورم و جلوگیری از آن و برداشتن لخته خون لازم باشد. در سی‌تی‌اسکن، ام.آر.آی پزشک می‌تواند بسیاری از ویژگی‌ها و محل آن را نشان دهد. در صورتی که پزشک در داخل یا اطراف مغز شود آزمایشات بیشتری را تجویز خواهد کرد تا علت آن مشخص شود. آزمایشات بیشتر به پزشک کمک خواهد کرد که از بودن رگ‌های غیرعادی مطلع و قدم بعدی برای تشخیص و درمان بردارد. ممکن است در موارد خاصی فرد به آزمایش پانکسیون کمری یا اسپینال تپ احتیاج دارد تا خونریزی تایید شود یا اینکه احتمال بروز سایر مشکلات مغز از بین برود.
- آنژیوگرافی : در طی یک آنژیوگرافی، یک کاتتر وارد یک شریان می‌شود و از طریق سیستم گردش خون به مغز می‌رسد. سپس از طریق کاتتر، ماده رنگی تزریق می‌شود. این رنگ باعث می‌شود که جریان خون در اشعه ایکس مشاهده شود.
- آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA) : در طی آزمایش CTA، رنگ به طور مستقیم به جریان خون تزریق می‌شود. این رنگ باعث می‌شود که شریان‌ها در مغز در سی تی اسکن دیده شوند.
- آزمون مایع مغزی نخاعی : شواهدی از خون در این مایع، ممکن است خونریزی را نشان دهد.
- سوراخ بینی کمری (ضربه‌ای ستون فقرات)
درمان خونریزی مغزی
بیمار باید به سرعت به مراکز درمانی انتقال پیدا کند تا با توجه به شدت آسیب و علائمی که برای بیمار ایجاد شده است اقدامات درمانی برای وی صورت بگیرد.
اقدامات اولیه
افرادی که دچار خونریزی می‌شوند باید تحت مراقبتهای ویژه قرار بگیرند. جز اولین اقداماتی که برای درمان فرد صورت می‌گیرد، ثابت نگه‌داشتن فشار خون و تنفس می‌باشد. که در برخی از موارد فرد نیاز به تنفس مصنوعی تا اکسیژن مورد نیاز را مغز و بدن را تامین کند. از سرم نیز برای رساندن مایعات و دارو به بیمار استفاده می‌شود مخصوصا در صورتی که فرد بیهوش باشد. همچنین باید ضربان قلب، سطح اکسیژن خون و فشار داخل جمجمه بیمار تحت کنترل قرار بگیرد.
بعد از استیبل شدن وضعیت بیمار جراح مغز و اعصاب می‌تواند روش رسیدگی به آن را تعیین کند. این وضعیت باید سریعا بررسی شود.
درمان دارویی
برای کاهش التهاب اطراف ناحیه خونریزی می‌توان از داروهای مختلف استفاده کرد تا فشار خون در حالت مطلوب قرار بگیرد و بیمار دچار رعشه نشود. در صورتی بیمار به هوش است، شاید به مسکن احتیاج داشته باشد.
- دارو ضد درد
- داروهای کورتونی
- داروهای ضد تشنج
- داروهای دیورتیک
جراحی
تصمیم برای جراحی به اندازه و محل وقوع آن بستگی دارد. هر فردی که به آن دچار داخل جمجمه‌ای می‌شود به جراحی نیاز ندارد. اگر تورم بسیار شدید باشد برای پیشگیری از تشدید آن جراحی پیشنهاد می‌شود.
فیزیوتراپی
کاهش عملکرد مغز و مشکلاتی در وضعیت حرکتی بیمار از عوارض شایع بعد از خونریزی در مغز می‌باشد که در برخی از بیماران ممکن است دیده شود. که برای بهبود مشکلات حرکتی بیماران می‌توان از فیزیوتراپی کمک بگیرند. تمرینات فیزیزیوتراپی قادر است توان حرکتی عضلات و مفاصل را به فرد بازگرداند.
پیشگیری از خونریزی مغزی
برخی بیماران بعد از خونریزی مغزی کاملا بهبود پیدا می‌کنند و مرگ نیز ممکن است بلافاصله بعد از رخ دهد. برای جلوگیری از این عارضه می‌توان کارهایی برای پیشگیری انجام داد:
- تغییر در شیوه زندگی
- کنترل و حفظ وزن در محدوده طبیعی
- کنترل بیماری‌هایی مانند فشار خون و دیابت که خطر ابتلا به خونریزی را افزایش می‌دهد.
- هنگام ابتلا به فشار خون بالا، با رژیم غذایی مناسب، ورزش و مصرف دارو تحت نظر پزشک آن را کنترل کنید.
- مواد مخدر و سیگار مصرف نکنید، برای مثال کوکائین خطر خونریزی را زیاد می‌کند.
- هنکام استفاده از موتور سیکلت از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- کمربندایمنی خود را هنگام رانندگی ببندید.
- درمان فیزیوتراپی
- گفتار درمانی
- کار درمانی
در شرایطی که فرد سردرد ناگهانی و شدید را تجربه می‌کند باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه نماید. در صورت بروز تشنج نیز اطرافیان باید خونسردی خود را حفظ کنند و از دیگران بخواهند که به اورژانس اطلاع دهند. بهتر است در این زمان فرد را به پهلو بخوابانید تا ترشحات از دهان وی خارج شود و راه هوایی وی مسدود نگردد. همچنین اجسامی که در اطراف بیمار است و ممکن است باعث آسیب به فرد در حین تشنج شود را باید بردارید. از دارو دادن به افراد در حین تشنج باید خودداری نمایید. تمام تلاش خود را بکنید که بیمار را هر چه سریعتر به بیمارستان برسانید.
خونریزی خود‌به‌خودی مغزی در کودکان اتفاق نادری است علت این امر این است که به طور کلی فشار خون بالا و ضعف و آسیب جدار رگ‌ها در کودکان نادر است.
دیدگاه کاربران