جراحی تومور نخاعی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی برای کاهش فشار تومور بر نخاع است که می‌تواند زندگی بیماران را متحول کند. این جراحی، با هدف برداشتن یا کاهش اندازه تومورهایی که در نخاع یا اطراف آن رشد کرده‌اند، انجام می‌شود و می‌تواند به بهبود عملکرد حرکتی، کاهش درد و جلوگیری از آسیب‌های عصبی بیشتر کمک کند. پیشرفت‌های چشمگیر در تکنیک‌های جراحی، از جمله روش‌های کم‌تهاجمی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته تصویربرداری، باعث شده‌اند تا این عمل با دقت بالاتر و خطرات کمتر انجام شود. همچنین لازم است که برای این نوع جراحی حتما یک پزشک متخصص و جراح ماهر مغز و اعصاب علائم بیمار را بررسی کرده و یک تشخیص دقیق و قابل اعتماد ارائه دهد. دکتر محمد صمدیان متخصص مغز و اعصاب یکی از بهترین گزینه‌ها برای انجام این جراحی به شمار می‌روند. در ادامه با ما همراه باشید تا با تومور نخاعی و انواع روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شوید.
تومور نخاعی چیست؟
تومور نخاعی به رشد غیر طبیعی توده‌ای از سلول‌ها درون یا اطراف نخاع یا ستون فقرات گفته می‌شود، ساختاری حیاتی که پیام‌های حرکتی و حسی را میان مغز و بدن منتقل می‌کند. این تومورها ممکن است در هر بخشی از ستون فقرات ظاهر شوند و بسته به نوعشان، خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. برخی از آن‌ها به صورت اولیه از بافت‌های نخاعی منشا می‌گیرند، در حالی که برخی دیگر در نتیجه گسترش سرطان از سایر نقاط بدن (تومورهای متاستاتیک) شکل می‌گیرند. از آن‌جایی که علائم این بیماری می‌تواند شبیه مشکلات شایع‌تری مانند کمردرد یا دیسک باشند، تشخیص آن نیازمند دقت، بررسی دقیق سوابق پزشکی و معاینه‌های عصبی تخصصی است.
درمان تومور نخاعی به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
نوع تومور، محل دقیق آن، سرعت رشد و حتی وضعیت عمومی سلامت بیمار، همگی در انتخاب روش درمان تاثیر دارند. پزشکان معمولا از ترکیب چند روش استفاده می‌کنند تا هم تومور را مهار کنند و هم کیفیت زندگی بیمار را بهتر کنند. برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی تومور نخاعی عبارت‌اند از:
جراحی تومور نخاعی
جراحی تومور نخاعی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان تومور محسوب می‌شود، به خصوص زمانی که تومور به نخاع یا اعصاب فشار وارد کرده باشد. بسته به نوع و پیچیدگی تومور، جراحی می‌تواند به صورت باز یا کم تهاجمی (بسته) انجام شود. در جراحی باز، جراح با دسترسی مستقیم به ناحیه آسیب دیده تلاش می‌کند تومور را به‌طور کامل یا تا حد امکان بردارد؛ این روش بیشتر برای تومورهای بزرگ یا پیچیده کاربرد دارد اما در جراحی بسته، مثل آمبولیزاسیون، بدون نیاز به برش‌های گسترده، رگ‌های تغذیه کننده تومور مسدود می‌شوند تا خونریزی هنگام جراحی کاهش یافته و شرایط برای برداشتن توده آماده شود. انجام این نوع جراحی‌ها به تیمی متخصص از جراحان مغز و اعصاب نیاز دارد که تجربه بالایی در درمان تومورهای نخاعی دارند.
پرتودرمانی و درمان‌های مکمل
در صورتی که جراحی نتواند به‌طور کامل فشار ناشی از تومور را از بین ببرد یا تومور نخاعی خوش‌خیم نباشد، روش‌های درمانی دیگری مانند پرتودرمانی و درمان‌های مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش با تابش هدفمند به سلول‌های سرطانی، تلاش می‌کند رشد آن‌ها را متوقف کند یا آن‌ها را از بین ببرد. در کنار پرتودرمانی، گاهی از شیمی‌درمانی یا حتی درمان‌های هدفمند نیز استفاده می‌شوند. این روش‌ها به‌خصوص برای تومورهای بدخیم یا متاستاتیک مفید هستند. درمان‌های هدفمند طوری طراحی شده‌اند که فقط سلول‌های سرطانی را هدف بگیرند و به بافت سالم آسیبی نرسانند.
دارودرمانی برای کاهش التهاب و درد
جراحی و پرتودرمانی هر دو می‌توانند باعث التهاب در ناحیه نخاع شوند که خود این التهاب ممکن است علائم ناخوشایندی را ایجاد کند. در چنین شرایطی، داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها می‌توانند التهاب را کاهش دهند و فشار وارد بر نخاع را تا حد زیادی کم کنند. همچنین از داروهای مسکن قوی مانند اپیوئیدها برای کنترل درد شدید نیز استفاده می‌شوند. این مرحله از درمان، نقش حمایتی دارد و به بدن کمک می‌کند تا راحت‌تر با روش‌های اصلی درمانی کنار بیاید.
جراحی تومور نخاعی چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تومور نخاعی یکی از روش‌های اصلی برای درمان این نوع تومورها بشمار می‌رود و در مواردی که تومور به نخاع یا اعصاب فشار وارد می‌کند، به عنوان بهترین گزینه درمانی شناخته می‌شود. این عمل جز پیچیده‌ترین و حساس‌ترین جراحی‌ها است که نیازمند مهارت و تجربه بالای جراح مغز و اعصاب است، زیرا نخاع بخش حیاتی سیستم عصبی مرکزی است و کوچک‌ترین آسیب به آن می‌تواند تاثیراتی جدی بر حرکت و احساس بدن داشته باشد. فرایند جراحی با تصویربرداری‌های دقیق مانند ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن آغاز می‌شود تا محل و نوع تومور به درستی مشخص شوند. سپس بیمار از نظر قلب، ریه و سایر شرایط عمومی بررسی می‌شود تا آمادگی لازم برای بیهوشی عمومی فراهم گردد. جراح با ایجاد برش‌هایی روی پوست و دسترسی به مهره‌های ستون فقرات، بسته به موقعیت تومور، از ابزارهای پیشرفته و تکنیک‌های میکروسکوپی برای خارج کردن تومور استفاده می‌کند تا حداقل آسیب به بافت‌های سالم وارد شود. پس از برداشت کامل یا جزئی تومور، در صورت نیاز از ابزارهای تثبیت کننده برای پشتیبانی از مهره‌ها استفاده می‌شود. بیمار بعد از عمل در بخش مراقبت‌های ویژه تحت نظر قرار می‌گیرد و پس از تثبیت شرایط، وارد مرحله توانبخشی و فیزیوتراپی می‌شود تا به تدریج توان حرکتی و عملکرد طبیعی بدن خود را بازیابد.
در ارتباط با انواع تومور نخاعی بیشتر بخوانید.
جراحی تومور نخاعی به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
جراحی تومور نخاعی یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای برداشتن یا کاهش حجم تومورهایی است که در نواحی حساس نخاع رشد کرده‌اند. هدف اصلی از این نوع جراحی، آزادسازی فشار وارد بر نخاع و اعصاب، جلوگیری از آسیب‌های دائمی عصبی و در صورت امکان، برداشتن کامل تومور است. اما انتخاب روش جراحی، تصمیمی بسیار دقیق و حساس است که بر اساس محل دقیق تومور، نوع آن، میزان رشد و همچنین وضعیت کلی بیمار گرفته می‌شود. در طول عمل، جراحان با استفاده از تجهیزات پیشرفته و روش‌های مدرن تلاش می‌کنند تا کمترین آسیب ممکن را به بافت‌های عصبی وارد کنند. در برخی موارد، حتی اگر امکان برداشتن کامل تومور وجود نداشته باشد، با کاهش حجم آن می‌توان شرایط را برای درمان‌های بعدی مانند پرتودرمانی فراهم کرد. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های جراحی تومور نخاعی را بررسی می‌کنیم:
- لامینکتومی (Laminectomy):در این روش، بخشی از استخوان‌های پشتی مهره‌ها (لامینا) برداشته می‌شوند تا دسترسی به نخاع و تومور آسان‌تر شده و فضای بیشتری برای کاهش فشار ایجاد شود. این روش بیشتر در تومورهایی به کار می‌رود که به داخل کانال نخاعی فشار وارد کرده‌اند.
- میکروجراحی با کمک میکروسکوپ: استفاده از میکروسکوپ‌های بسیار دقیق به جراح کمک می‌کنند تا تومور را با دقت بالا و کمترین آسیب به بافت‌های سالم اطراف بردارد. این روش برای تومورهای کوچک‌تر یا حساس‌تر کاربرد بیشتری دارد.
- مانیتورینگ عصبی حین جراحی (Intraoperative Neuromonitoring): مانیتورینگ عصبی حین جراحی باعث می‌شود تا پزشک عملکرد اعصاب را به‌طور لحظه‌ای در طول عمل بررسی کند و از آسیب‌های غیرقابل جبران به اعصاب جلوگیری شود.
- جراحی با امواج اولتراسونیک (Ultrasonic Aspiration): در بعضی موارد، برای تسهیل و ایمن‌سازی فرایند برداشت تومور، از امواج صوتی با انرژی بالا استفاده می‌شود تا تومور به قطعات کوچک‌تری شکسته شود. این روش که به آن آسپیریشن اولتراسونیک گفته می‌شود، امکان جدا کردن دقیق‌تر توده از بافت‌های حساس نخاعی را فراهم می‌کند و به جراح اجازه می‌دهد تا تومور را با کمترین آسیب به ساختارهای اطراف خارج کند.
- فیوژن ستون فقرات (Spinal Fusion): در شرایطی که تومور به ساختار مهره‌ها آسیب رسانده باشد، پس از برداشت توده، برای حفظ پایداری ستون فقرات از روش فیوژن استفاده می‌شود. در این روش، جراح با کمک ابزارهایی مانند پیچ، میله یا پلاک، مهره‌ها را به یکدیگر متصل و تثبیت می‌کند تا از ناپایداری، تغییر شکل ستون فقرات یا دردهای مزمن پس از جراحی جلوگیری شود.
مراقبت‌های قبل از جراحی تومور نخاعی
قبل از انجام جراحی تومور نخاعی، آمادگی بدن و رعایت برخی نکات ضروری، می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در موفقیت عمل و کاهش عوارض بعد از آن داشته باشند. این مراقبت‌ها فقط محدود به یک روز یا چند ساعت قبل از عمل نیستند، بلکه باید از چند هفته یا حتی چند ماه قبل شروع شوند. مثلا اگر سیگار می‌کشید، باید خیلی زودتر برای ترک آن اقدام کنید یا اینکه بعضی از داروهایی که روزانه مصرف می‌کنید ممکن است در زمان بیهوشی یا حین عمل برایتان خطرناک باشند، پس حتما باید پزشک را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید. علاوه بر این، تغذیه مناسب هم می‌تواند به بدن شما کمک کند تا بهتر با فشار جراحی مقابله کنید و زودتر بهبود پیدا کنید. در ادامه، مهم‌ترین مراقبت‌هایی که باید قبل از جراحی تومور نخاعی رعایت کنید را بررسی کرده‌ایم:
- اطلاع‌رسانی دقیق به پزشک: هر دارو، مکمل یا محصول گیاهی‌ای که مصرف می‌کنید (مثل آسپرین، ویتامین E یا داروهای رقیق‌کننده خون) باید به پزشکتان اطلاع داده شود، چون بعضی از آن‌ها ممکن است باعث افزایش خطر خونریزی یا تداخل با بیهوشی شوند.
- قطع مصرف رقیق‌کننده‌های خون: معمولا لازم است مصرف داروهایی مثل آسپرین، وارفارین یا ایبوپروفن، چند روز قبل از عمل قطع شوند تا خطر خونریزی کاهش یابد.
- ترک سیگار: اگر سیگاری هستید، بهتر است حداقل چند هفته یا حتی چند ماه قبل از جراحی آن را ترک کنید. نیکوتین باعث کاهش اکسیژن‌رسانی، کندی در ترمیم زخم و افزایش خطر عفونت می‌شود، به‌خصوص در جراحی‌هایی که نیاز به فیوژن (جوش خوردن مهره‌ها) دارند.
- اصلاح رژیم غذایی: بهتر است در هفته‌های منتهی به عمل، مصرف گوشت قرمز، برنج سفید، نان سفید و سیب‌زمینی را کم کنید و در عوض غذاهای سبک‌تر مثل ماهی، مرغ، سبزیجات و سالاد را جایگزین کنید تا بدن برای بهبودی بهتر آماده شود.
- انجام آزمایش‌های پیش از عمل: آزمایش خون، نوار قلب و بررسی عملکرد ریه‌ها از جمله مواردی هستند که پزشک برای اطمینان از آمادگی کامل بدنتان ممکن است برای شما تجویز کند.
مزایای جراحی تومور نخاعی
جراحی تومور نخاعی یکی از گزینه‌های اصلی درمان این نوع تومورها است و در مواردی که تومور فشار زیادی به نخاع یا اعصاب وارد می‌کند، می‌تواند اثرات چشمگیری در بهبود وضعیت بیمار داشته باشد. انجام این جراحی نه تنها به حذف یا کاهش تومور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشیده و از بروز مشکلات عصبی و حرکتی جلوگیری کند. بعضی از اصلی‌ترین مزایای جراحی تومور نخاعی شامل موارد زیر است:
- کاهش فشار بر نخاع و اعصاب: جراحی می‌تواند فشار وارد بر نخاع و اعصاب را کاهش دهد و این امر منجر به تسکین درد و بهبود عملکرد حرکتی بیمار می‌شود. در برخی موارد، تومور فشار زیادی به نخاع وارد می‌کند که باعث ایجاد مشکلات حرکتی یا دردهای شدید می‌شود. برداشتن یا کاهش این فشار می‌تواند به بازگشت برخی از عملکردهای عصبی کمک کند.
- افزایش شانس درمان و بهبود: جراحی می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد، مخصوصا در مواردی که تومور در مراحل اولیه تشخیص داده شده است. با حذف یا کاهش تومور، احتمال بازگشت بیماری کاهش می‌یابد و بیمار ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی نداشته باشد.
- جلوگیری از آسیب‌های عصبی بیشتر: اگر تومور نخاعی به موقع شناسایی و درمان نشود، می‌تواند باعث آسیب‌های عصبی دائمی و کاهش عملکرد حرکتی یا حسی شود. جراحی می‌تواند از گسترش آسیب‌های عصبی جلوگیری کرده و از بدتر شدن وضعیت بیمار جلوگیری کند.
- تسکین علائم و بهبود درد: یکی از بزرگ‌ترین مزایای جراحی تومور نخاعی، تسکین درد ناشی از فشاری است که تومور بر نخاع یا اعصاب وارد می‌کند. این نوع درد اغلب مزمن است و بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر منفی می‌گذارد. با کاهش یا حذف تومور، بسیاری از بیماران بهبود چشمگیری در تسکین درد خود تجربه می‌کنند.
- دسترسی به درمان‌های مکمل بعد از جراحی: بعد از جراحی، بیمار ممکن است بتواند از درمان‌های تکمیلی مانند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی استفاده کند. این درمان‌ها می‌توانند کمک کنند تا سلول‌های سرطانی باقیمانده از بین بروند و احتمال بازگشت تومور کاهش یابد.
- تسهیل در تشخیص و پیگیری: جراحی تومور نخاعی اغلب موجب برداشتن نمونه‌هایی از تومور برای آزمایش‌های پاتولوژیک می‌شود. این نمونه‌ها می‌توانند به تیم پزشکی اطلاعات بیشتری درباره نوع تومور و ویژگی‌های آن بدهند که می‌تواند به طراحی بهتر درمان‌های آینده کمک کند. همچنین پس از جراحی، پیگیری‌های منظم برای اطمینان از عدم بازگشت تومور ممکن است راحت‌تر و موثرتر انجام شود.
عوارض احتمالی جراحی تومور نخاعی
جراحی تومور نخاعی، مانند هر نوع جراحی دیگری، ممکن است با عوارضی همراه باشد. البته جراحان با دقت و مراقبت بسیار سعی می‌کنند این عوارض را به حداقل برسانند و هرگونه مشکل را به سرعت شناسایی و درمان کنند. در اینجا به برخی از عوارض احتمالی که ممکن است در حین یا بعد از جراحی تومور نخاعی رخ دهند، می‌پردازیم:
- خونریزی: یکی از عوارض رایج در هر نوع جراحی، خونریزی است. در جراحی تومور نخاعی، به دلیل نزدیکی تومور به رگ‌های خونی حساس، احتمال خونریزی وجود دارد. جراحان برای جلوگیری از این مشکل، از تکنیک‌های دقیق و ابزارهای خاص برای کنترل خونریزی استفاده می‌کنند.
- بروز عفونت: همانند دیگر جراحی‌ها، احتمال بروز عفونت در محل برش یا داخل بدن وجود دارد. برای کاهش این خطر، معمولا بیمار قبل و بعد از عمل تحت درمان‌های آنتی بیوتیکی قرار می‌گیرد و محیط جراحی به‌طور کامل استریل می‌شود. رعایت دقیق مراقبت‌های پس از عمل نیز به پیشگیری از عفونت کمک می‌کنند.
- واکنش به بیهوشی: در برخی موارد، ممکن است بیمار به مواد بیهوشی واکنش نشان دهد و این واکنش‌ها ممکن است شامل تهوع، استفراغ یا واکنش‌های آلرژیک باشند. این مشکلات معمولا نادر هستند و پزشکان و تیم بیهوشی قبل از عمل تمام اطلاعات پزشکی بیمار را بررسی کرده تا از ایمن بودن استفاده از مواد بیهوشی اطمینان حاصل کنند.
- از دست دادن عملکرد نخاع: یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در جراحی تومورهای نخاعی، احتمال آسیب به عملکرد نخاع است. اگر تومور در نزدیکی نخاع یا اعصاب حیاتی قرار داشته باشد، برداشتن آن ممکن است خطر آسیب به این ساختارهای حساس را به همراه داشته باشد. برای به حداقل رساندن این خطر، جراحان با دقت بسیار بالا، با کمک میکروسکوپ‌های جراحی، تنها بخش‌هایی از تومور را خارج می‌کنند که برداشتن آن‌ها آسیبی به عملکرد عصبی وارد نمی‌کند.
مراقبت‌های بعد از جراحی تومور نخاعی
بعد از جراحی تومور نخاعی، مرحله مهمی به نام دوره نقاهت آغاز می‌شود. این مرحله به اندازه خود جراحی اهمیت دارد، چون بدن شما نیاز دارد تا دوباره تعادل، قدرت و عملکرد طبیعی خود را بازیابد. نباید انتظار داشت که بلافاصله بعد از عمل حالتان خوب شود یا بتوانید فعالیت‌های روزمره‌تان را از سر بگیرید، بلکه بازگشت به شرایط عادی نیازمند صبر، مراقبت و انجام برنامه‌های توانبخشی است. فیزیوتراپی بخش مهمی از این مسیر بشمار می‌رود که نه تنها در کاهش درد تاثیر می‌گذارد، بلکه به بهبود حرکت، قدرت عضلات و سلامت عمومی بدن نیز کمک می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین مراقبت‌هایی که بعد از جراحی تومور نخاعی باید رعایت کنید را بررسی کرده‌ایم:
- پیروی از توصیه‌های پزشکی در مصرف داروها و داشتن استراحت کافی
- مراقبت از زخم جراحی و تعویض پانسمان طبق برنامه و توصیه پزشک
- داشتن تغذیه سالم و و خوردن غذاهای حاوی پروتئین و ویتامین
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن اجسام
- ارزیابی مداوم وضعیت ستون فقرات برای پیشگیری از عوارض احتمالی
هزینه جراحی تومور نخاعی چقدر است؟
هزینه جراحی تومور نخاعی بسته به شرایط هر فرد و جزئیات فرایند درمان، بسیار متفاوت است. عواملی مانند: محل و نوع تومور، پیچیدگی جراحی، تجهیزات تخصصی، مدت زمان بستری در بیمارستان و تجربه تیم جراحی از مهم‌ترین عناصر تعیین‌کننده هزینه هستند. همچنین، نوع مرکز درمانی (خصوصی یا دولتی)، میزان پوشش بیمه‌ای و هزینه‌های جانبی مثل تصویربرداری‌های پیشرفته، جلسات مشاوره، داروهای بعد از عمل و فیزیوتراپی نیز در مجموع تاثیر زیادی دارند. آگاهی از این موارد به بیماران کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه‌تر برای درمان خود برنامه‌ریزی کنند و در عین حال، فشار مالی را به حداقل برسانند.
با بهترین جراح تومور نخاعی بیشتر آشنا شوید.
کلام پایانی
جراحی تومور نخاعی می‌تواند نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کند؛ مخصوصا زمانی که با کاهش درد، رفع فشار بر نخاع و پیشگیری از آسیب‌های عصبی همراه باشد. این روش، یکی از درمان‌های اصلی برای تومورهای نخاعی به شمار می‌رود، اما مانند هر عمل جراحی پیچیده‌ای، ریسک‌ها و چالش‌هایی نیز دارد که انجام آن را نیازمند دقت، مهارت و تجربه فراوان می‌سازد. دکتر محمد صمدیان، جراح برجسته مغز و اعصاب و ستون فقرات، با سال‌ها تجربه بالینی و دانش تخصصی، توانسته‌اند نتایج موفقیت‌آمیزی در درمان تومورهای نخاعی بدست آورند. انتخاب پزشکی ماهر و با تجربه مانند دکتر صمدیان، می‌تواند تاثیر چشمگیری در کاهش عوارض احتمالی و افزایش شانس بهبودی داشته باشد. با توجه به حساسیت بالای این جراحی، ضروری است که قبل از هر تصمیمی، مشاوره‌ای دقیق و آگاهانه با پزشک متخصص انجام گیرد تا بهترین مسیر درمانی متناسب با شرایط بیمار انتخاب شود.
خیر، لزوما همه تومورهای نخاعی به جراحی نیاز ندارند. تصمیم برای انجام جراحی به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله نوع تومور، محل قرارگیری آن، سرعت رشد، شدت علائم و میزان فشاری که بر نخاع یا اعصاب وارد می‌کند. در برخی موارد، تومورهایی که رشد آهسته دارند و علائمی ایجاد نمی‌کنند، ممکن است فقط نیاز به بررسی منظم و تصویربرداری‌های دوره‌ای داشته باشند و تا زمانی که مشکلی ایجاد نکنند، نیازی به مداخله جراحی نخواهد بود.
مدت زمان جراحی بسته به اندازه، محل و پیچیدگی تومور متفاوت است. این جراحی معمولا بین ۳ تا ۸ ساعت طول می‌کشد، اما در موارد خاص ممکن است طولانی‌تر شود. همچنین، زمان ریکاوری بعد از جراحی نیز بسته به شرایط بیمار متفاوت است.
بله، در برخی موارد تومور ممکن است دوباره رشد کند، مخصوصا اگر جراح نتواند آن را به‌طور کامل بردارد. در این صورت، ممکن است بیمار به درمان‌های تکمیلی مانند پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی نیاز داشته باشد.
دیدگاه کاربران